ေမာ္ေတာ္ကားအဲကြန္းရဲ႕အလုပ္လုပ္ပံု

ေမာ္ေတာ္ကားအဲကြန္းရဲ႕အလုပ္လုပ္ပံု

ကားအဲကြန္းရဲ႕အဓိကအစိတ္အပိုင္း (၄)မ်ိဳးရဲ႕အလုပ္လုပ္ပံုဟာလည္း သာမာန္အဲကြန္း၊ေရခဲေသတၱာနဲ႔
အေအးခန္းေတြ၊ ေရခဲစက္ေတြရဲ႕အလုပ္လုပ္ပံုနဲ႔အတူတူပါပဲ။

#Evporator (အေအးကြိဳင္/အပူစုပ္အေငြပ်ံပိုင္း)
#Compressor(ဖိအားျမႇင့္စက္)
#Condensor(အေအးကြိဳင္/အပူထုတ္ အေအးခံပိုင္း)
#Expansion (ဖိအားေလ်ွာ့ အပိုငိး)
တို႔နဲ႔ပဲဖြဲ႔စည္းထားတာပါ။ အဲဒါေၾကာင့္သာမာန္အဲကြန္းတလံုးရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံုကိုေသခ်ာနားလည္သင္ယူထားရင္ကားအဲကြန္းရဲ႕ နည္းစနစ္ကို အလြယ္တကူသေဘာက္ေနၿပီးသားျဖစ္မွာပါ။

သာမာန္အဲကြြန္းေတြလိုပဲ ကားအဲကြန္းထဲမွာ
အဲကြန္းအပူစုပ္အပူထုတ္လုပ္ေပးတဲ့အဲကြန္းဂက္စ္
(Refrigerant)ထည့္ထားပါတယ္။အမ်ားစုအေနနဲ႔ကေတာ့ လက္႐ွိအေုခအေနထိျပည္တြင့္မွာ
ဓာတ္ေငြ႕ေတြျဖစ္တဲ့
R-12 နဲ႔ R134a ဓာတ္ေငြ႔သံုးကားေတြကအမ်ားစုပါ။

အဲဒီ ဓာတ္ေငြဟာ ကားရဲ႕ ေ႐ွ႕ခန္းေနာက္ခန္း
Dash board ထဲက
အေအးကြိဳင္(Evaporator)
ထဲေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အရမ္းေအးတဲ့ အပူခ်ိန္
32'F(0'C) ကေန 40'F (5'C)ဝန္းက်င္ၾကား႐ွိတဲ့
အရည္အေျခအေနပါ။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ အေအးကြိဳင္မွာတပ္ထားတဲ့
ပန္ကာ(Evporator Blower)က အခန္းထဲကေန
စုပ္ယူလိုက္တဲ့ အပူခ်ိန္ 80'F အထက္႐ွိတဲ့ ေလကို
အေအးကြိဳင္ကို ျဖတ္သန္းေစတဲ့အခါ
အေအးကြိဳင္ (Evaporator)ရဲ႕ပိုက္လိုင္းထဲက
ဖိအားနိမ့္အရည္အေျခအေန(35 PSI)႐ွိေနတဲ့
အဲကြန္းဂက္စ္ဟာ ျဖတ္သန္းသြားတဲ့ေလထဲကအပူကို စုပ္ယူၿပီး အဲဒီအပူခ်ိန္ေၾကာင့္အရည္အေျခအေနမွ အေငြ႔ (Vapour)
အျဖစ္ ေျပာင္းသြားပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အပူခ်ိန္နဲ႔ဖိအားကေတာ့ မဆိုစေလာက္ပဲ
ျမင့္တက္သြားတာပါ။

မူလအပူခ်ိန္နဲ႔ဖိအားအတိုင္း
အေျပာင္းအလဲသိပ္မ႐ွိပါဘူး။

ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့
အခန္းထဲကစုပ္ယူျခင္းခဲလိုက္ရတဲ့အပူဟာ
အဲကြန္းဂက္စ္ရဲ႕ အရည္ကေန အေငြ႔အျဖစ္ ေျပာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အသံုးျပဳလိုက္ရလို႔ပါ။

အရည္တခုကို အရည္ကေန အေငြ႔ေျပာင္းဖို႔
အပူလိုတယ္လို႔ အခန္း (၂)မွာ ေျပာထားခဲ့ဘူးပါတယ္။ဒီျဖစ္စဥ္ကို (Latent heat of vapourization)
လို႔ေခၚပါတယ္။

ဒီမွာ အဓိကေျပာခ်င္တာကေတာ့ ကားအဲကြန္းရဲ႕
အေအးကြိဳင္ရဲ႕ အလုပ္ဟာဟာ အခန္းထဲကအပူကိုစုပ္ယူတယ္ဆိုတာနဲ႔ အေအးကြိဳင္ထဲမွာ အဲကြန္းဂက္စ္
(Refrigerant)ဟာ ဖိအားနိမ့္အရည္ကေန ဖိအားနိမ့္ အေငြ႔( low pressure vapour)အျဖစ္ေျပာင္းသြားတယ္လို႔မွတ္ထားဖို႔ပါ။

#Compressor
ကားရဲ႕ကြန္ပရက္ဆာကို ကားေလေတြဆိုရင္
အင္ဂ်င္ေဘးနား
ေအာက္က်က်ေနရာေလးမွာ ေရတိုင္ကီအေအးခံတဲ့ပန္ကာႀကိဳးတပ္ထားတဲ့ေနရာနဲ႔အတြဲလိုက္တပ္ဆင္ထားတတ္ပါတယ္။ ကားႀကီးေတြဆိုရင္ ကားရဲ႕ ဝမ္းဗိုက္ သို႔မဟုတ္ ေနာက္ဖံုးနားမွာ သီးျခားအခန္းတခုနဲ႔
သီးျခားအကူအင္ဂ်င္တခုနဲ့တပ္ထားေလ့႐ွိပါတယ္။

ကားအဲကြန္းကြန္ပရက္ဆာ(Compressor)
ရဲ႕အလုပ္ကလည္း အိမ္သံုနဲ႔စက္ရံုသံုးတျခားအဲကြန္းေတြရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံုနဲ႔ တာဝန္အတူတူပါပဲ။

အေအးကြိဳင္ Evaporator ကလာတဲ့ အခန္းထဲကေနအပူစုပ္ၿပီးလာတဲ့ဖိအားနိမ္႔အေငြ႔အေျခအေနကို
ဖိအားထပ္ျမႇင့္ၿပီး၊အပူခ်ိန္ျမင့္ေအာင္လုပ္ၿပီး
ကားေလးေတြဆိုေရတိုင္ကီေနာက္မွာ တပ္ထားေလ့႐ွိတဲ့အပူကြိဳင္(Condensor)ဆီကို စဥ္ဆက္မျပတ္တြန္းပို႔ေပးဖို႔နဲ႔ ကားအဲကြန္းစနစ္တခုလံုးအတြက္ ဂက္စ္ကို လွည့္ပတ္ေအာင္(Refrigerant circulation)ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ပါ။

Compressor ထဲကို အေအးကြိဳင္က ဝင္လာတဲ့
ဖိအားနိမ့္အေငြ႔(Low pressure vapour)
ဟာ အခန္းထဲကအပူကို အရည္ကေန အေငြ႔အသြင္ေျပာင္းၿပီး စုပ္ယူလာေပမယ့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေလထုမွာ႐ွိေနႏိုင္တဲ့ အပူခ်ိန္ 85'F အထက္ထဲကို စုပ္ယူလာတဲ့အပူေတြစြန္႔ျပစ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး။
ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အပူစြန္႔ဖို႔ဆိုတာ
အပူစြန္႔ခ်င္တဲ့ အရာဝတၳဳက စုပ္ယူမယ့္အရဝတၳဳထက္ အပူခ်ိန္ျမင့္မွရမယ့္အေၾကာင္း အခန္းႏွစ္မွာ႐ွင္းျပခဲ့ပါတယ္။

အေအးကြိဳင္ကေနတဆင့္ အဲကြန္းဂက္စ္က
အခန္းထဲကစုပ္ယူလာတဲ့အပူဟာ အဲကြန္းဂက္ရဲ့အရည္(Liquid)ကေန အေငြ႕(Vapour)အျဖစ္ ေျပာင္းလိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အသြင္ေျပာင္းဖို႔သံုးလိုက္ရင္း ေအာင္းပူ(Latent heat)
အျဖစ္ပါလာတာျဖစ္လို႔ပါ။

အဲဒီဖိအားနိမ့္အေငြ႕ကို Compressor ကေန ဖိအားျမင့္ေအာင္လုပ္လိုက္တဲ့အခါ အပူခ်ိန္ပါ
ျမင့္သြားပါတယ္။ အဲဒီအပူခ်ိန္ဟာ 105'F အထက္႐ွိသြားပါတယ္။ အဲဒီအခါ ပတ္ဝန္းက်င္ အပူခ်ိန္(80'F)ဝန္းက်င္ထက္အပူခ်ိန္ကျမင့္သြားပါၿပီ။

အဲဒီအပူခ်ိန္ျမင့္သြားတဲ့ အဲကြန္းဂက္စ္ဟာ
ဖိအားျမင့္ အေငြအေျခအေန(High pressure vapour)အျဖစ္ အပူကြိဳင္ (Condensor)ဆီသို႔
ေရာက္႐ွိသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ အဲကြန္းဂက္စ္ စုပ္ယူလာတဲ့ အပူဟာ
အခန္းထဲက
အေအးကြိဳင္စုပ္ယူလာတဲ့အပူ+Compressor
ထပ္ၿပီးအပူခ်ိန္ျမႇင့္ေပးလိုက္တဲ့ ဆိုၿပီး
စုစုေပါင္း ႏွစ္ခုစာျဖစ္သြားပါၿပီ။

Compressor ကေတာ့ အပူႏွစ္မ်ိဳးကို
သယ္ယူထားတဲ့ဖိအားျမင့္အေငြ႔အေျခအေနနဲ႔
အဲကြန္းဂက္စ္ကိုအပူကြိဳင္ဆီကို တြန္းပို႔လိုက္ပါတယ္။

#အပူကြိဳင္ (Condensor)
ငါးေလးေတြမွာ အပူကြိဳင္ကို ကားေရတိုင္ကီနဲ႔ေ႐ွ႕ေနာက္ကပ္ၿပီး တပ္ဆင္ထားေလ့႐ွိပါတယ္။
ကားႀကီးေတြမွာေတာ့ ေနာက္ဖံုးမွာ သီးျခားပန္ကာနဲ႔
တပ္ဆင္ေလ့႐ွိပါတယ္။

အပူကြိဳင္ရဲ႕အလုပ္ကေတာ့ Compressor ကတြန္းပို႔လိုက္တဲ့ အပူႏွစ္မ်ိဳးစုပ္ယူလာတဲ့ ဖိအားျမင့္အေငြ႔
အေျခအေန(High pressure vapour)နဲ႔အဲကြန္းဂက္စ္ (Refrigerant )ထဲကအပူကို ပန္ကာသံုးမႈတ္ထုတ္ျပီးပတ္ဝန္းက်င္ေလထုထဲကိုစြန္႔ပစ္ေပးဖို႔ပါပဲ။
Condensor ထဲဝင္လာတဲ့အပူဟာ 105'F အထက္
ျဖစ္လို႔ ပတ္ဝန္းက်င္က အပူခ်ိန္အားျဖင့္ ပိုနိမ့္တဲ့
ေလကို Condensor ကိုျဖတ္သန္းေစတဲ့အခါ
အပူကြိဳင္(Condensor)ထဲကအဲကြန္းဂကစ္ထဲကအပူေတြဟာ ေလထဲကို စီးကူးၿပီးေရာက္သြားပါတယ္။
အဲဒီအခါ Condensor ကိုျဖတ္သန္းေရာက္လာတဲ့
ဖိအားျမင့္အေငြ႔အေျခအေနနဲ႔ အဲကြန္းဂက္စ္ဟာ
အပူႏႈတ္ခံလိုက္ရတဲ့အတြက္ အေငြ႔ကေန
အရည္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။
ဒါကို (latent heat of condensation)လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ဘာနဲ႔တူသလဲဆိုရင္
က်ေနာ္တို႔ ေသာက္ေနတဲ့ ေရခဲစိမ္အေအးပူလင္း
ကို စားပြဲေပၚတင္ထားတဲ့အခါ ေလထုထဲကပူေနတဲ့ေရေငြဟာ ပူလင္းရဲ႕အေအးဓာတ္၊တနည္းအားျဖင့္ေအးေနတဲ့ပုလင္းထဲကိုအပူေျပာင္းေပးလိုက္ရလို႔
ေရသီးေလးေတြအျဖစ္ ပုလင္းေဘးမွာက်န္ရစ္ခဲ့သလိုပါပဲ။အေငြ႔ကေနအရည္အျဖစ္ေျပာင္းသြားတာပါ။

အဓိကမွတ္ရမွာက
#Condensor ဟာ အေအးကြိဳင္နဲ႔ Compressor
ကပါလာစုပ္လာတဲ့ အပူကို ေလထဲကိုထုတ္ေပးတဲ့အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာရယ္၊
#အေငြ႔(Vapour)ေတြဟာ အပူထုတ္လိုက္ရင္ အရည္ျဖစ္သြားတယ္ဆိုတာရယ္သိရင္ရပါၿပီ။

#Expansion valve

Expansion valve ရဲ႕အလုပ္က Condensor ကလာတဲ့ ဖိအားျမင့္အပူခ်ိန္အနည္းငယ္ျမင့္ေနေသးတဲ့အရည္ကို ဖိအားနိမ့္အပူခ်ိန္နိမ့္ေအာင္ လုပ္ေပးၿပီး
အေအးကြိဳင္ကို ျပန္ပို႔ေပးတာပါပဲ။

Condensor ထဲကလာတဲ့ဖိအားျမင့္အရည္ဟာ
Expansion valve ထဲက အပ္ေပါက္ေလာက္႐ွိတဲ့
အေပါက္ကေလးကို ျဖတ္သြားရတဲ့အခါ
ဂ်ိဳးျဖဴေရပိုက္ႀကီးထိပ္ကို ၂"လက္မပိုက္တပ္ထားလိုက္ရင္ တဖက္က ျပန္ထြက္တဲ့ ေရဖိအားဟာ
အရမ္းနည္းသလို Expansion valve ကထြက္သြားတဲ့အခါ ဖိအားျမင့္ အပူခ်ိန္ျမင့္ အရည္အေျခအေန(High pressure liquid)အဲကြန္းဂက္စ္ဟာ
ဖိအားနိမ့္ (35 PSI ဝန္းက်င္) နဲ႔ အပူခ်ိန္နိမ့္
(32'F နဲ႔ 40'F)ၾကားအေျခအေန အရည္အေျခအေန(Low pressure temperature liquid)ထိေရာက္သြားပါတယ္။

ဆိုလိုခ်င္တာ Expansion Valve
ကထြက္လာတဲ့ အဲကြန္းဂက္စ္ဟာ ဖိအားနိမ့္အပူခ်ိန္နိမ့္ၿပီး အရမ္းေအးတဲ့ အေျခအေန(32'F နဲ႔ 40'F
ၾကား)နဲ႔အေအးကြိဳင္ထဲကို ေရာက္႐ွိသြားေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္တယ္လို႔ေျပာခ်င္တာပါ။

အဲလိုေအးေနမွသာ Evaporator
အေအးကြိဳင္ထဲေရာက္တဲ့အခါ အခန္းထဲက Blower ကတဆင့္ သယ္ယူလာတဲ့ဝင္လာတဲ့
ေလမွာပါတဲ့ အပူကိုစုပ္ယူႏိုင္မွာပါ။

ဒီနည္းနဲ႔ အဲကြန္းဂက္စ္ဟာ
အေအးကြိဳင္(Evaporator)
ဖိအားျမင့္ Compressor
အပူကြိဳင္ Condenssor
ဖိအားေလ်ွာ့အပူေလ်ာ့Expansion Valve ဆီေရာက္လိုက္နဲ႔
ၿပီးရင္ Evaporator ဆီျပန္ေရာက္လိုက္နဲ႔
အလုပ္ေနတာပါ။

ဒါကိုပဲ အဲကြန္းဂက္စ္သံသရာ(Refrigeration
Cycle)လို႔ေခၚပါတယ္။

အဲဒီမွာ အဲကြန္းဂက္စ္ရဲ႕ ဘဝေလးခုကို မွတ္ထားရမွာပါ။အဲဒါေတြကေတာ့ ေျပာခဲ့သလို

#အေအးကြိဳင္ Evaporator နဲ႔ Compressorၾကား
ဖိအားနိမ့္ အေငြ႔အေျခအေန(Low pressure vapour)

#Compressor နဲ႔ အပူကြိဳင္ Condensor ၾကား
ဖိအားျမင့္ဘအေငြ႔အေျခအေန(High pressure vapour)

#Condensor နဲ႔ Expansion valve ၾကား
ဖိအားျမင့္အရည္အေျခအေန (High pressure liquid)

#Expansion valve နဲ႔ Evaporator ၾကားဖိအားနိမ့္ အပူခ်ိန္နိမ့္ အရည္အေျခအေန (low pressure
and temperature liquid)

ဆိုၿပီး အေုခအေန ဘဝေလးခုကို ေသခ်ာနားလည္ရင္ ကားအဲကြန္းနဲ႔ အိမ္သံုး၊စက္ရံုသံုး၊အေအးခန္းေတြရဲ႕ ဂက္စ္သံသရာအေျခ ခံကိုနားလည္းၿပီးသားျဖစ္သြားမွာပါ။

Writer by
#ကိုနႏၵမိုး

To see Video link

https://www.facebook.com/100000450237761/posts/2457052474319736/