ကားတစ္စီး၏အဓိကက်ေသာေသာ လွ်ပ္စစ္Systemမ်ား

ကားတစ္စီး၏အဓိကက်ေသာေသာလွ်ပ္စစ္စနစ္

   For   Issue-21
ေမာ္ေတာ္ကားတစ္စီးကိုစနစ္ေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္စုစည္းတည္ေဆာက္၍ အလုပ္လုပ္ေစသည္။ Electrical System သည္ ကားတစ္စီးတြင္ မရွိမျဖစ္ေသာအေရးပါ ေသာစနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ Electrical System တြင္ပါ၀င္ေသာအစိတ္အပိုင္းမ်ား၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားကိုအက်ဥ္းခ်ဳပ္ သိရွိထားမွသာေမာ္ေတာ္ယာဥ္ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရးကိုလြယ္ကူရွင္းလင္းစြာေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ပါမည္။

ကားတစ္စီး၏ အေရးပါေသာ Electrical System တြင္ ပါ၀ါစြမ္းအင္ သိုေလွာင္ထားႏိုင္ေသာဘက္ထရီ၊ လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါထုတ္လုပ္ေပးေသာAltanator ႏွင့္ အင္ဂ်င္စက္ႏိႈးေမာ္တာတို႔သည္ အဓိကက်ေသာအစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္ေပၚကားမ်ား၏ Electrical System သည္ ႐ႈပ္ေထြးေသာ္လည္း လွ်ပ္စစ္ စနစ္၏ အေျခခံမ်ားမွာလြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္(၃၀)ေက်ာ္ အႏွစ္(၄၀)ကာလဒီဇိုင္းမ်ားကိုသာအေျခခံထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ အီလက္ထရြန္းနစ္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈအပိုင္းမွလြဲ၍ က်န္ေသာ လွ်ပ္စစ္စနစ္အေျခခံမ်ားသည္ ဘက္ထရီ၊ ဒိုင္နမို၊ ေမာ္တာဆုိသည့္ အဓိကမ႑ိဳင္ႀကီးသံုးမ်ိဳးအေပၚတြင္သာအေျခခံထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကားတစ္စီး၏ လွ်ပ္စစ္စနစ္(Electrical System)ကိုနားလည္သိရွိရန္ ထိုအေျခခံမ်ားမွပင္ စတင္ေလ့လာရပါသည္။

သင့္ကားမွ အေရးပါေသာဘက္ထရီ
လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ သိုေလွာင္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ ေသာဘက္ထရီသည္ ကားတစ္စီး၏ အသက္ျဖစ္သည္။ ဘက္ထရီမရွိဘဲ ၀ါယာရိန္းစနစ္ မရွိႏိုင္သကဲ့သို႔ ဘက္ထရီမရွိဘဲကားတစ္စီးအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပါ။ ကားဘက္ထရီတစ္လံုးမွ 12 Volt DC လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါ ေထာက္ပံ့ႏိုင္ၿပီးကားအင္ဂ်င္စက္ စတင္ႏိႈးရန္၊အင္ဂ်င္စက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ စနစ္မ်ားအလုပ္လုပ္ရန္၊အင္ဂ်င္မီးေပးစနစ္ (Ignition System) အလုပ္လုပ္ႏိုင္ရန္ႏွင့္ အျခားေသာ Electrical Accessories မ်ားအလုပ္လုပ္ႏိုင္ရန္အတြက္ မရွိမျဖစ္ အဓိကအေရးပါေသာအရာမွာကားဘက္ထရီျဖစ္သည္။

ေရွးေခတ္မွစတင္၍ ယေန႔အခ်ိန္အထိအသံုး ျပဳေနေသာကားဘက္ထရီအမ်ိဳးအစားမွာ ႐ိုးရွင္းေသာခဲ-အက္ဆစ္ဘက္ထရီသာ ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔ေခတ္ ဟိုက္ဘရစ္ကားမ်ားတြင္ နီကယ္မက္တယ္ဟိုက္ဒ႐ိုက္ (NiMH)ဘက္ထရီမ်ား၊ လီသီယမ္အိုင္ယြန္း (Li-ion) ဘက္ထရီမ်ားသံုးစြဲေသာ္လည္းကားတစ္စီးလံုး၏ Electrical System အတြက္ သံုးစြဲေနေသာ 12 ဗို႔ ဘက္ထရီမွာခဲ-အက္ဆစ္ဘက္ထရီအမ်ိဳးအစားသာ ျဖစ္ ပါသည္။

ကားဘက္ထရီတစ္လံုးတြင္ အခန္း(Cell) ေျခာက္ခန္းပါ၀င္ၿပီးအဖိုျပားႏွင့္အမျပားကိုခဲျပားမ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ အဖိုျပားႏွင့္အမျပားၾကားတြင္ လွ်ပ္စစ္ကာ(Insulator)ျဖင့္ ျခားထားၿပီး Electrolyte ေခၚ လွ်ပ္လိုက္ရည္ထဲတြင္ နစ္ျမဳပ္ထားသည္။ လွ်ပ္လိုက္ရည္ ဆိုသည္မွာေရႏွင့္ဆာလဖ်ဴရစ္အက္ဆစ္ကိုေရာစပ္ထားေသာအက္ဆစ္အေပ်ာ့စားျဖစ္သည္။ အက္ဆစ္ျပင္းအား 1.280 ရွိသည္။ ထိုျပင္းအားကို လွ်ပ္လိုက္ရည္၏ သိပ္သည္းဆဟုေခၚသည္။ အက္ဆစ္သိပ္ သည္းဆ 1.280 ရွိေသာ လွ်ပ္လိုက္ေပ်ာ္ရည္ ရရွိရန္ ေပါင္းခံေရ (၆၃)ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ဆာလဖ်ဴရစ္အက္စစ္ (H2SO4) (၃၇)ရာခိုင္ႏႈန္းေရာစပ္ရသည္။ ဘက္ထရီ Cell တစ္ခုမွ ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ေသာဗို႔အားမွာ 2.1 V ရွိၿပီးစုစုေပါင္းအခန္း(၆)ခန္းပါေသာဘက္ထရီတစ္လံုးသည္ 12.6 Volt ခန္႔ ထြက္ရွိသည္။

ဘက္ထရီတစ္လံုးတြင္သိုေလွာင္ထားေသာစြမ္းအင္ပံုစံမွာChemical   Energy ျဖစ္သည္။ဘက္ထရီကိုအသံုးျပဳလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အားျပန္သြင္းလွ်င္ျဖစ္ေစဘက္ထရီပလိပ္ခဲျပားမ်ားႏွင့္ အက္ဆစ္ဓာတ္ျပဳသည္။ ဘက္ထရီအားသြင္းေနစဥ္ ဟိုက္ျဒိဳဂ်င္ဓာတ္ေငြ႔မ်ားထြက္သည္။ ဟိုက္ျဒိဳဂ်င္သည္ ေပါက္ကြဲမႈျပင္းထန္ၿပီးမီးေလာင္လြယ္ေသာဓာတ္ေငြ႔ျဖစ္သည္။ ေလထက္ေပါ့ပါးလြန္း၍ မိုးပ်ံပူေဖာင္းမ်ားတြင္ ဟိုက္ျဒိဳဂ်င္ဓာတ္ေငြ႕ကိုသံုးသည္။ ဘက္ထရီအားသြင္းေနစဥ္ ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းဖို႔လိုသည္။ ဘက္ထရီအားသြင္းေနစဥ္ ၀ါယာႀကိဳးမ်ားျဖင့္ မီးခတ္မၾကည့္ရ။ ဘက္ထရီအိုးေပါက္ကြဲထြက္ၿပီးထိခိုက္ဒဏ္ရာရႏိုင္သည္။ အက္ဆစ္ရည္ ေလာင္စားႏိုင္သည္။ မ်က္စိထဲ အက္ဆစ္၀င္ႏိုင္သည္။

ဘက္ထရီတစ္လံုးတြင္ အဖိုငုတ္ႏွင့္ အမငုတ္ ဟူ၍ရွိၿပီးအဖိုငုတ္တိုင္ကအနည္းငယ္ ပိုႀကီးသည္။ ဘက္ထရီသံုးစြဲေနစဥ္ လွ်ပ္လိုက္ရည္ခန္းေျခာက္ၿပီး Level က်သြားတတ္သည္။ ဘက္ထရီမိုးေရထပ္ျဖည့္ေပးမွ အက္ဆစ္ျပင္းအားမွန္ကန္မည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ Maintenance Free Battery မ်ားတြင္ မိုးေရထပ္ျဖည့္ေပးစရာမလိုပါ။ လွ်ပ္လိုက္ရည္အစား Gel ကိုသံုးထားသည္။ အားျပည့္ေနေသာဘက္ထရီ၏ Electrolytic သိပ္သည္းဆသည္ 1.280 ရွိသည္။ အက္ဆစ္ျပင္းအားကိုဟိုက္ျဒိဳမီတာႏွင့္ တိုင္းတာသည္။ ဘက္ထရီအားအျပည့္အ၀ ရွိ/မရွိကို Battery Tester ျဖင့္တိုင္းႏိုင္သည္။

အဆင့္ျမင့္ ဘက္ထရီမ်ားတြင္ အလြယ္တကူစစ္ေဆးႏိုင္ေသာ Battery Eye Indicator ပါရွိသည္။ အားအျပည့္ရွိလွ်င္ Eye အေရာင္ကိုအျပာေရာင္/အစိမ္းေရာင္ျဖင့္ ျပသည္။ အားမရွိပါက အ၀ါေရာင္/အနီေရာင္ ျဖင့္ေဖာ္ျပသည္။ ဘက္ထရီတစ္လံုး၏ စြမ္းအားပမာဏကိုAmhျဖင့္ေဖာ္ျပသည္။ဥပမာ 70 Amh , 100 Amhဟုေဖၚျပၾကသည္။ဘက္ထရီတစ္လံုး၏ သက္တမ္းသည္ ပွ်မ္းမွ် သံုးႏွစ္မွ ငါးႏွစ္အထိအသံုးခံသည္။ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈေကာင္းမွ ဘက္ထရီသက္တမ္းရွည္သည္။

လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါထုတ္ေပးေနေသာAltenator
ယခင္ ေခတ္ေဟာင္းကားမ်ားတြင္ ဒိုင္နမိုကိုသံုးသည္။ ဒိုင္နမိုသည္ DC လွ်ပ္စစ္ကိုတိုက္႐ိုက္ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည္။ Alternator သည္ AC လွ်ပ္စစ္သာထုတ္လုပ္သည္။ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္တြင္ DC လွ်ပ္စစ္အမ်ိဳးအစားသာသံုးသျဖင့္ AC မွ DC ေျပာင္းလဲျခင္းကို (Diode Bridge)ဒိုင္အုပ္အတြဲမ်ားကေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ ယခုေခတ္တြင္ ဒိုင္နမိုမ်ားအစား Alternator မ်ားကိုသာသံုးလာၾကသည္။ Alternator မွ ထုတ္လုပ္ေပးေသာဗို႔အားကို 12.6 V မွ 14.5 V အတြင္းသာရွိေစရန္ I.C Regulator မွ ထိန္းေက်ာင္းေပးသည္။

Alternator တစ္လံုးမွထုတ္လုပ္ေပးေသာ လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါပမာဏသည္ ပံုေသမရွိဘဲ Demand လိုအပ္ ခ်က္အရအတက္/အက် အနည္းအမ်ားရွိသည္။ ကားဘက္ထရီကလည္း Electrical System တစ္ခုလံုးတြင္ တည္ၿငိမ္ေသာဗို႔အား 12V အၿမဲရွိေနေစရန္ ၾကားခံထိန္းေပးသည္။ ထို႔ျပင္ သိုေလွာင္ထားေသာစြမ္းအင္ကိုလိုအပ္ခ်ိန္တြင္ ကားဘက္ထရီမွ ထုတ္ေပးသည္။ Alternator ၏ လွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္မႈပမာဏကို I.C Regulator က ထိန္းေက်ာင္းေပးထား၍ ဘက္ထရီကိုအားျပန္သြင္းရာတြင္ Overcharging မျဖစ္ေစရန္ ကာကြယ္ေပးသည္။

Alternator သည္ ကားတစ္စီးအတြက္ လိုအပ္ ေသာ လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါစြမ္းအင္ ထုတ္လုပ္ေပးေသာအရာ ျဖစ္သည္။ Alternator ကိုေျပာလွ်င္ ခ်ာဂ်င္အားသြင္းစနစ္ (Charging System)ပါေျပာဖို႔ လိုပါသည္။ ဘက္ထရီတစ္လံုးတြင္ သိုေလွာင္ထားေသာ လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါပမာဏသည္ အနည္းငယ္သာရွိ၍ ပါ၀ါသံုးေသာ စက္ႏိႈးေမာ္တာ၊ မီးလံုးမီးသီးမ်ား၊ ေရသုတ္တံေမာ္တာမ်ား၊ ပါ၀ါ၀င္းဒိုးေမာ္တာမ်ား၊ Cooling Fan ေမာ္တာမ်ားအတြက္ လွ်ပ္စစ္ပါ၀ါ လံုေလာက္ေအာင္ ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္စြမ္းမရွိပါ။ ထိုလိုအပ္ခ်က္ကို Alternator ကထုတ္လုပ္ေပးၿပီးဘက္ထရီကိုလည္းခ်ာဂ်င္ျပန္သြင္းေပးသည္။

Charging System သည္ ဘက္ထရီကိုအား ျပန္သြင္းေပးရန္ႏွင့္ အင္ဂ်င္လည္ပတ္ေနစဥ္ ကားတစ္စီးလံုးတြင္ရွိေသာ လွ်ပ္စစ္သံုးပစၥည္းကိရိယာမ်ားအတြက္လိုအပ္ေသာလွ်ပ္စစ္ပါ၀ါ  (DC)ကိုထုတ္လုပ္ေပးေသာစနစ္ျဖစ္သည္။ လူစီးကားေလးမ်ားတြင္ 12 Volt စနစ္သံုးၿပီးကားႀကီးမ်ားတြင္ 24 Volt စနစ္ သံုးသည္။ 24 V ျဖစ္၍ 12 V ဘက္ထရီအိုးႀကီးႏွစ္လံုးတပ္ဆင္ထားသည္။

Alternator သည္ အင္ဂ်င္လည္ပတ္မႈ စက္မႈစြမ္းအင္ကို လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးေသာအရာျဖစ္သည္။ အေျခခံသေဘာတရားမွာသံလိုက္စက္ကြင္းတစ္ခုအတြင္းသို႔ ၀ါယာကိြဳင္တစ္ခုျဖတ္သန္းသြားပါက ထို၀ါယာတြင္ လွ်ပ္စစ္စီးေၾကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာသည္။ Alternator တြင္ သံလိုက္စက္ကြင္းကေရြ႕လ်ားၿပီး Stator Coil က အေသရပ္တည္ေနသည္။ အင္ဂ်င္ပူလီႏွင့္ Alternator ပူလီကိုပန္ကာႀကိဳး (V-Belt) ျဖင့္ ဆက္ထား၍ အင္ဂ်င္လည္ပတ္လွ်င္ Alternator လည္ပတ္မည္။ Alternator အတြင္းပိုင္းတြင္ လည္ပတ္ေနေသာအရာကို Rotor ဟုေခၚသည္။ Rotor တြင္ ၀ါယာကြိဳင္ပတ္ထားၿပီး ဘက္ထရီမွ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ေပးလွ်င္ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ျဖစ္သြားသည္။ Rotor လည္လွ်င္ Startor Winding Coil တြင္ လွ်ပ္စီးေၾကာင္း ျဖစ္ေပၚလာသည္။ သို႔ေသာ္လည္းStartor Coil မွ ထြက္ေသာ လွ်ပ္စစ္သည္ AC ျဖစ္၍ DC ျဖစ္သြားေစရန္ ဒိုင္အုပ္မ်ား က ေျပာင္းလဲေပးသည္။

Alternator တစ္လံုးသည္ ႏွစ္ႏွစ္၊ သံုးႏွစ္ အသံုးခံေသာ္လည္းဆားဗစ္စင္ လုပ္ေပးရသည္။ ကားေမာင္းေနစဥ္ ဘက္ထရီခ်ာဂ်င္မီးနီျပပါကဘက္ထရီသို႔ ခ်ာဂ်င္အားမ၀င္ေတာ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ Alternator ကုိစစ္ ေဆးရန္ လိုလာသည္။ Rotor ထိပ္တြင္ ေၾကးကြင္းႏွစ္ ကြင္းႏွင့္ ကာဗြန္ဘရတ္ခ်္ထိေတြ႕မႈ ေကာင္းမွ Rotor တြင္ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ျဖစ္ေပၚသည္။ ကာဗြန္စားၿပီး တို၀င္ေနပါကမထိတထိျဖစ္၍ လြတ္ေနမည္။ Stator Coil သည္ တစ္ခါတစ္ရံ Body Earth မိၿပီး Short ျဖစ္တတ္သည္။ I.C Regulator မထိန္းပါကAlternator မွ ဘက္ထရီသို႕ ခ်ာဂ်င္အားအ၀င္မ်ားၿပီး ဘက္ထရီအိုးပြတ္ပြတ္ဆူတတ္လာမည္။ အိုးဆူလွ်င္ ဘက္ထရီနာသည္။ဒိုင္နမို ျပဳျပင္ေရး
ဆိုင္တြင္ျပသပါ။

စက္ႏိႈးေမာ္တာ
ကားအင္ဂ်င္စက္ စတင္ႏိႈးရန္ Starter Motor ေကာင္းဖို႔လုိသည္။ ေမာ္တာဆြဲအားမေကာင္းလွ်င္ စက္ႏိႈးရခက္ခဲသည္။ Starting System တြင္ အဓိကအေရးပါေသာအရာမွာစက္ႏိႈးေမာ္တာႏွင့္ ဘက္ထရီ ျဖစ္သည္။ ေမာ္တာေကာင္းၿပီးဘက္ထရီမေကာင္းလွ်င္ လည္းစက္ႏိႈး၍မရပါ။ ဒီဇယ္အင္ဂ်င္မ်ားကိုလွည့္ေပးရေသာစက္ႏိႈးေမာ္တာမ်ားသည္ လွည့္အားေကာင္းရန္ လိုအပ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဒီဇယ္ကားတြင္ သံုးေသာဘက္ထရီလည္းအမ္ပီယာေကာင္းေသာဘက္ထရီျဖစ္ၿပီးေမာ္တာအလံုးအထည္မွာလည္းဓာတ္ဆီအင္ဂ်င္သံုးေမာ္တာထက္ပိုမိုႀကီးမားသည္။

စက္ႏိႈးေမာ္တာတစ္လံုးတြင္ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ တြန္းအားျဖင့္ လည္ပတ္ရန္ Amature (အာေမခ်ာ)ႏွင့္ Field Coil တို႔ကုိ ၀ါယာဂိတ္ႀကီးႀကီးပတ္ထားသည္။ ဘက္ထရီမွ အားေကာင္းေသာ လွ်ပ္စီးေၾကာင္းစီး၀င္ပါက လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ဓာတ္ျဖစ္ၿပီးသံလိုက္တြန္းကန္အားေၾကာင့္ အာေမခ်ာလည္သည္။ အာေမခ်ာထိပ္တြင္ ေၾကးစိတ္ေခါင္းရွိၿပီးကာဗြန္ဘရတ္ျဖင့္ ထိေတြ႕ေစရန္ စပရိန္ကတြန္းကန္ထားေပးသည္။

Reduction Motor အမ်ိဳးအစားတြင္ အာေမခ်ာပီနီယံႏွင့္ Drive Pinion ၾကားတြင္ Idle Gear ခံထားသည္။ Reduction ေမာ္တာအမ်ိဳးအစားသည္ ဂီယာအခ်ိဳးတင္ထား၍ လွည့္အားပိုေကာင္းသည္။Solonoid Switch သည္ Magnetic Switch အမ်ိဳးအစားျဖစ္သည္။ ကားေသာ့လွည့္၍ ေမာ္တာသို႔လွ်ပ္စစ္ေရာက္ပါကဆိုလိုႏြိဳက္ကစားၿပီး Relay ပိြဳင့္ႏွစ္ခုကိုထိကပ္ေစသည္။ Relay ပြိဳင့္ထိသြားပါကဘက္ထရီမွ အားေကာင္းေသာ လွ်ပ္စီးေၾကာင္းသည္ ဘက္ထရီေကဘယ္ႀကိဳးလံုးႀကီးမွတဆင္႔ေမာ္တာထဲေရာက္သြားၿပီးစက္ႏိႈးေမာ္တာကိုလည္ပတ္ ေစသည္။ ေမာ္တာလည္လွ်င္ ေမာ္တာပီနီယံႏွင့္ ဖလိုင္း၀ွီး Ring Gear တို႔ခ်ိတ္မိၿပီးအင္ဂ်င္စက္ကိုလည္ေစသည္။ ေမာ္တာ Drive Pinion သည္ Over Running Clutch ဒီဇိုင္းျဖစ္၍ အင္ဂ်င္စက္ႏိႈးၿပီးလည္သြားပါက Drive Pinion မ်ားလိုက္မလည္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ စက္ႏိႈးေမာ္ တာကိုတစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ဆားဗစ္စင္လုပ္ေပးသင့္သည္။ စက္ႏိႈးေမာ္တာသည္ လည္ပတ္မႈေႏွးေကြးလာၿပီးေမာ္ တာက်လာလွ်င္ ေမာ္တာဒိုင္နမိုဆိုင္တြင္ ျပသသင့္ သည္။

Credit
ဆရာမာစတာ(စက္မႈ)
@ကားအ​ေၾကာင္​းသိ​ေကာင္​းစရာမ်ား
{ W.Y.T}လြတ္​လပ္​စြာမ်ွ​ေ၀ပါ