ဆိုင္ကယ္ 4 Stroke Cycle Engine အေၾကာင္း

4 Stroke Cycle Engine

သည္တခါေတာ့ အေျခခံ မသိေသးတဲ့ သူမ်ားအတြက္ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္ထင္ထားတာက ေလ့လာလိုက္စားေနၾကသူေတြ တကယ္ျပင္ဆင္ေနတဲ့ သူေတြ အဲသည္ေလာက္ကိုေတာ့ ေသခ်ာနားလည္ထားမယ္လို့ ထင္ထားတာ။ မသိပါဘူး နားမလည္ပါဘူး ဆိုတဲ့ သူေတြရွိလာေတာ့ တကယ္အံ့ၾသမိတယ္။ စိတ္မေကာင္းပါ သူတို့ကို အပစ္မေျပာလိုပါ။ သို့ေပမယ့္ သူတို့ဆရာသမားေတြကိုေတာ့ အပစ္တင္ခ်င္မိတယ္။ တပည့္ေတြကို အဲသည္ေလာက္ အေျခခံ ကိုေတာ့ သင္ေပးသင့္တယ္။ ဆရာလုပ္သူ ကိုယ္တိုင္လဲ အဲသည္ေလာက္ေတာ့ သိရပါမယ္။

သည္ basic ေလာက္ကိုေတာ့ သိကိုသိမွ အေျခခံနိုင္နင္းတဲ့ mechanic ျဖစ္မွာပါ။ ေလ့လာၾကပါ စာဖတ္ မပ်င္းၾကပါနဲ့ မ်ားမ်ားေတြးပါ။

4 stroke cycle engine = ေလးခ်က္ခုတ္ အင္ဂ်င္

Cylinder ၄ လံုးပါလို့ ေခၚတာမဟုတ္ပါ။ အင္ဂ်င္တလံုးရဲ့ ေလ၀င္တာကေန ေလာင္ၿပီးသား exhaust gas ေတြ အျပင္တြန္းထုတ္သည္အထိ one cycle complete (ျဖစ္စဥ္တခု ၿပီးေျမာက္ျခင္း) မွာ piston ဆင္း + တက္+ ဆင္း+ တက္ 4 ႀကိမ္ အလုပ္လုပ္လို့ သူု့ကို 4 stroke cycle engine = ေလးခ်က္ခုတ္ အင္ဂ်င္ လို့ေခၚတာပါ။

သိထားရမယ့္ Basic ေတြက

၁။ Stroke 4 ခုကေတာ့ …. Intake = ေလ၀င္ Compression = ေလကိုဖိက်စ္  Power = မီးေလာင္ေပါက္ကြဲ အေရြ့စြမ္းအင္ရ Exhaust = ေလာင္ကြ်မ္းၿပီးသား exhaust gas ေတြ အျပင္တြန္းထုတ္။

၂။ Piston အတက္အဆင္း ေလးၾကိမ္ (ဆင္း + တက္+ ဆင္း+ တက္) ျဖစ္လို့ 4 stroke cycle engine = ေလးခ်က္ခုတ္ အင္ဂ်င္ လို့ေခၚပါတယ္။

၃။ Piston ထိပ္ဆံုးေရာက္တဲ့ ေနရာကို Top Dead Center = TDC လို့ေခၚတယ္။ Piston ေအာက္ဆံုးေရာက္တဲ့ ေနရာကို Bottom Dead Center = BDC လို့ေခၚတယ္။

၄။ Crank Shaft 2 ပတ္(720 deg) မွာ Camshaft 1 ပတ္(360 deg) လည္တယ္။ Crank Shaft 2 ပတ္မွာ fuel injection pump က 1 ပတ္(360 deg) လည္တယ္ nozzle / injector ကေန ဆီတခါျဖန္းတယ္ (ဒီဇယ္ အင္ဂ်င္အတြက္ပါ)။

၅။ Inlet Valve = ေလ၀င္ေသာ valve ……. Exhaust Valve = ေလာင္ကြ်မ္းၿပီးသား exhaust gas ေတြ ထြက္မယ့္ valve

၆။ အင္ဂ်င္ လည္ပတ္ပံု စက္နိုးရင္လည္တဲ့ အတိုင္း normal direction လို့လဲ ေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အင္ဂ်င္ေရွ့ ပန္ကာ ဘက္ကေန ၾကည့္ရင္ ညာလည္ (နာရီ လက္တံလည္သလို လည္ပါတယ္)။

၇။ အင္ဂ်င္တည္ေဆာက္ပံု crankshaft ကေန connecting rod နဲ့ piston ကိုဆက္ထား။ Piston ကို cylinder liner / sleeve မွာတပ္ထားၿပီး crankshaft လည္တဲ့ အခါ connecting rod ကေန တဆင့္ piston ကို တက္ ဆင္း ေရြ့ရွားပါတယ္။ ထို့အတူ Piston တက္ ဆင္း ေရြ့ရွားတဲ့ အတြက္လည္း crankshaft ကို connecting rod ကေန တဆင့္ လည္ေစနိုင္ပါတယ္။

၈။ ဖိအားနွင့္ အပူ တိုက္ရိုက္ အခ်ိဳးက်တယ္ P တိုးရင္ T တိုးပါတယ္။

Intake Stroke = ေလ၀င္ (piston TDC ကေန BDC ဆင္း inlet valve ပြင့္ Exhaust valve က တကယ္က intake stroke အစမွ ပိတ္ကာနီးပါ သို့ေပမယ့္ မ်က္ေစ့ မလည္ေအာင္ ပိတ္ေနၿပီလို့သာ အလြယ္မွတ္လိုက္ပါ)

အင္ဂ်င္ကို တခုခုကေန လွည့္ေပးစဥ္ သိ့ု မဟုတ္ အင္ဂ်င္ စက္နိုးေနစဥ္အခ်ိန္မွာ။ Crankshaft လည္လို့ ဆက္ထားတဲ့ connecting ကေန တဆင့္ Piston TDC ကေန BDC ကိုဆင္း Inlet Valve ပြင့္ cylinder ထဲကိုေလ၀င္ပါတယ္။ BDC ေရာက္တဲ့ အခါ intake stroke ၿပီးဆံုးပါတယ္။ Crank Shaft 180 degree လည္ပါတယ္။

Compression Stroke= ေလကိုဖိက်စ္ (piston BDC ကေန TDC ျပန္တက္ inlet valve ပိတ္ Exhaust valve သည္ intake storke စ စကတည္းက ပိတ္ေနၿပီးသား)

BDC ဆံုးၿပီး crankshaft ဆက္လည္ေနလို့ Crankshaft နဲ့ဆက္ထားတဲ့ connecting ကေန တဆင့္ piston ကို BDC ကေန TDC ကိုတြန္းတင္ပါတယ္။ inlet valve က piston တက္စ degree တခုအထိ ပြင့္ေနၿပီး ခဏေနေတာ့ ပိတ္ပါတယ္။ piston ဆက္တက္လာ inlet valve က ပိတ္ေနတယ္။ (မူလ piston မဆင္းခင္ intake stroke မစခင္ကတည္းက exhaust valve ပိ္္တ္ေနၿပီးသား) အခု Inlet ေရာ Exhaust ပါ valve ေတြပိတ္ေနပါၿပီ။

cylinder ထဲကို၀င္လာတဲ့ေလက ထြက္စရာမရွိပဲ piston ရဲ့ compress လုပ္မွု ဖိက်စ္မွုေၾကာင့္ pressure တက္လာပါတယ္။ (ဖိအားနွင့္ အပူ တိုက္ရိုက္ အခ်ိဳးက်တယ္ P တိုးရင္ T တိုးပါတယ္)။ ဆိုေတာ့ ေလေတြ ပူလာပါတယ္။ အဲလိုနဲ့ piston ဆက္တက္လာရာက TDC ထိပ္နားေရာက္ကာနီး ဖိအားအျမင့္ဆံုး အပူအျမင့္ဆံုးလို့ ဆိုရမယ့္ အခ်ိန္တခုမွာ nozzle / injector ကေန ဆီျဖန္းပါတယ္(တခ်ိဳ့ အင္ဂ်င္ေတြလဲ 0 TDC ဆိုၿပီး ထိပ္ေရာက္မွာ ဆီျဖန္းတယ္ ဥပမာ Toyota Engine တခ်ို့၊ တခ်ိဳ့ အင္ဂ်င္ေတြလဲ ATDC ဆိုၿပီး ထိပ္ကို ေက်ာ္ၿပီးမွ ဆီျဖန္းတယ္ ဥပမာ Mitsubishi တခ်ို့)။ Pinston TDC ကိုဆက္တက္။ TDC ကိုေရာက္တဲ့ အခါ Compression Stroke ၿပီးဆံုးပါတယ္။ Crank Shaft 180 degree ထပ္လည္ပါတယ္။ Intake ကေနစတြက္ရင္ 360 degree အင္ဂ်င္တပတ္စာ လည္ၿပီးပါၿပီ။
ATDC (After Top Dead Center) = TDC ကိုေက်ာ္ၿပီး

Power Stoke = မီးေလာင္ေပါက္ကြဲ အေရြ့စြမ္းအင္ရ (piston TDC ကေန BDC ဆင္း inlet valve ပိတ္ Exhaust က intake stroke စကတည္းက ပိတ္ေနၿပီးသား)

အဲလိုနဲ့ TDC မေရာက္ခင္ (သို့) TDC (သို့) ATDC မွာ nozzle / injector ကေန ပူေနတဲ့ ေလထဲ ဆီဖ်န္းလို့ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲပါတယ္။ Power stroke ရဲ့ အစမွာလဲ ဆီက ဆက္ျဖန္းေနဆဲပါ။ ေပါက္ကြဲတဲ့ အားက အဘက္ဘက္ကိုသက္ေရာက္တယ္။ head မ်က္နွာျပင္ေရာ၊ valve မ်က္နွာျပင္ေရာ၊ gasket ကိုေရာ၊ cylinder နံရံကိုေရာ၊ piston ထိပ္ကိုေရာ သက္ေရာက္တယ္။ သိို့ေပမယ့္ သူတြန္းထုတ္လို့ရမွာ piston မ်က္နွာျပင္တခုသာရွိပါတယ္။ အဲတာေၾကာင့္ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲလို့ ျဖစ္လာတဲ့ အားက pistion ကို ေအာက္ကိုတြန္းခ်ပါတယ္။
သူတြန္းခ်လို့ piston နဲ့ဆက္တဲ့ connecting ကေနတဆင့္ crankshaft ကိုတြန္းခ်ၿပီးလွည့္လိုက္တယ္။ Piston ေအာက္ကိုဆင္းတယ္။ ဆင္းလာရင္း BDC ေရာက္ကာနီး Degree တခုမွာ exhaust vale စပြင့္ပါတယ္။ Piston BDC ကိုဆက္ဆင္းပါတယ္။ BDC ကိုေရာက္တဲ့ အခါ Power Stroke ၿပီးဆံုးပါတယ္။ Crank Shaft 180 degree ထပ္လည္ပါတယ္။ Intake ကေနစတြက္ရင္ 540 degree အင္ဂ်င္တပတ္ခြဲစာ လည္ၿပီးပါၿပီ။

Exhaust Stroke= ေလာင္ကြ်မ္းၿပီးသား exhaust gas ေတြ အျပင္တြန္းထုတ္။ (piston BDC ကေန TDC ျပန္တက္ inlet valve ပိတ္ Exhaust က Power ဆံုးကာနီးကတည္းက စပြင့္စျပုပါၿပီ)

မီးေလာင္ေပါက္ကြဲလို့ တြန္းခ်တဲ့ အရွိန္ကေန BDC ဆံုးလို့ Piston TDC ကိုတက္လာပါတယ္။ Exhuast valve က ပြင့္မယ္ မီးေလာင္လို့ ၾကြင္းက်န္တဲ့ gas ေတြကို exhaust valve ကေန အျပင္ကိုစြန့္ထုတ္တယ္။ Pistion TDC ကိုဆက္တက္ပါတယ္။ TDC ကိုေရာက္တဲ့ အခါ Exhaust Stroke ၿပီးဆံုးပါတယ္။

Crank Shaft 180 degree ထပ္လည္ပါတယ္။ Intake ကေနစတြက္ရင္ 720 degree အင္ဂ်င္ 2 ပတ္စာ လည္ၿပီးပါၿပီ။
4 stroke ရဲ့ stroke 4 ခု ၿပီးဆံုးပါၿပီး one cycle complete (ျဖစ္စဥ္တခု ၿပီးေျမာက္ျခင္း) ျဖစ္ပါၿပီ။

Stroke တခုနဲ့ တခုၾကား 180 degree ကြာတယ္ ေလးခု ဆိုေတာ့ 720 degree ကြာပါတယ္။ 720 Degree ဆိုေတာ့ Crank Shaft 2 ပတ္လည္ပါတယ္။

အဲတာ four stroke cycle engine တလံုးရဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ပါ။

မသိေသးသူမ်ား နားရွင္းၾကပါေစ။

တင္ေပးထားတဲ့ ပံုေတြကေတာ့ google ကေနရွာထားတာပါ။ video က You Tube ကေန down ထားတာ ဓါတ္ဆီ အင္ဂ်င္ အတြက္ပါ။

အမွားပါရင္ေထာက္ျပၾကပါဦး ကြ်န္ေတာ္ ညံ့လို့ပါ။
သင္၊ ျမင္၊ ၾကား ဆရာမ်ားအား ရိုေသစြာ ကန္ေတာ့ လွ်က္။

Writer by
Aye Min Toe, 13, Jul, 2018
Mann Base, Minbu.

Original link
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1106938109482188&id=100004980275383