ဒိုင္​အုတ္​ တစ္​လုံးအား ႐ိုး႐ွင္​းစြာနားလည္​ျခင္​းႏွင္​့ အနိမ္​့အျမင္​့ပညာရပ္​အ​ေၾကာင္​း အပိုင္​း (၂)

ဒိုင္​အုတ္​ တစ္​လုံးအား ႐ိုး႐ွင္​းစြာနားလည္​ျခင္​းႏွင္​့
အနိမ္​့အျမင္​့ပညာရပ္​အ​ေၾကာင္​း အပိုင္​း (၂)

ပညာရပ္​ဆိုင္​ရာ ​ေဝါဟာရမ်ား
(Technical terms) ​ေၾကာင္​့
တစ္​ခါတစ္​ရံ နားလည္​ႏိုင္​မႈ သ​ေဘာတရားမ်ားကို
အတိုင္​းအတာတစ္​ခု အကန္​႔အသတ္​တစ္​ခုမွာ
ပိတ္​ပင္​တားဆီးထားသလို ခံစားရတာ​ေၾကာင္​့
ဘာသာရပ္​အသုံးအႏႈန္​းမ်ားမွ ခြဲထြက္​ၿပီး
မူရင္​း ရသလည္​း​ေပ်ာက္​ပ်က္​လြန္​က်ဳးမသြားရ​ေလ​ေအာင္​ စဥ္​းစားခံယူမိပုံ​ေလးကို
စက္​ျပင္​ဝါသနာ ပါသူမ်ားအတြက္​မွ်​ေဝျခင္​းျဖစ္​ၿပီး
ဒီ postသည္​ ​ေရးလိုျခင္​းအဓိကမဟုတ္​​ေသးဘဲ
​ေျပာလိုတဲ့အ​ေၾကာင္​းအရာတစ္​ခုဆီသို႔
ဦးတည္​​ေနျခင္​းသာျဖစ္​ပါတယ္​

ဒိုင္​အုတ္​ လို႔​ေျပာလိုက္​လွ်င္​
A ဆိုၿပီး အ​​ေပါင္​း​သ​ေကၤတအျ​ဖစ္​ ကိုယ္​စားျပဳ​ေရးတဲ့
Anode ရယ္​
K ဆိုၿပီး အႏႈတ္​သ​ေကၤတအျဖစ္​ ကိုယ္​စားျပဳ​ေရးတဲ့ Cathode ရယ္​
ဆိုၿပီး အ​ေတာ္​မ်ားမ်ား သိ​ေနၿပီးၾကပါၿပီ

ဒိုင္​အုတ္​ကို ​ဗို႔အား​ေပးသြင္​းမႈပုံစံ ၂မ်ိဳးျဖစ္​တဲ့
(၁) Forward Bias
(၂) Reverse Bias
..........ဆိုတဲ့ ဘာသာရပ္​
အသုံးအႏႈန္​းမွာ အနည္​းငယ္​ ​ေလ့လာစ
လူငယ္​မ်ား မ်က္​စိလည္​ နားလည္​မႈ
လြဲတတ္​ၾကပါတယ္​

ဒီသ​ေဘာ​ေလးကို အျမင္​လြယ္​ နားလည္​လြယ္​​ေစ​ေအာင္​နဲ႔ Electronic circuit ​ေတြ
​ေလ့လာရာမွာ ဆက္​လက္​အျမင္​႐ွင္​း​ေစႏိုင္​ဖို႔
႐ိုး႐ွင္​း​ေသာအျမင္​ ျမင္​သာ​ေသာအသုံးအႏႈန္​းမ်ားျဖင္​့ ကိုယ္​ပိုင္​အ​ေတြးအ​ေခၚ​ေလးမ်ား ​ေရာ​ေႏွာကာ
မွ်​ေဝလိုပါတယ္​

ဘာသာရပ္​အသုံးအႏႈန္​းမ်ားႏွင္​့ ကြဲလြဲ​ေကာင္​း
ကြဲလြဲပါလိမ္​့မယ္​ ဒါကို​ေတာ့
ဆရာသမားမ်ား ခြင္​့ျပဳၾက​ေစခ်င္​ပါတယ္​

ကြၽန္​​ေတာ္​ အလြယ္​မွတ္​တာက

Forward Bias ဆိုတာ

ဒိုင္​အုတ္​ကို
အလုပ္​လုပ္​​ေအာင္​ ​ဗို႔အား​ေပးသြင္​းတာပါ

အလုပ္​လုပ္​တယ္​ဆိုတာက အမ္​ပီယာစီးဆင္​းမႈျဖစ္​​ေပၚ​ေစတဲ့ ခ်ိတ္​ဆက္​​ေပးသြင္​းမႈမ်ိဳးကို ဆိုလိုပါတယ္​

ဒိုင္​အုတ္​ရဲ႕ အလုပ္​လုပ္​ပုံက
လြယ္​လြယ္​​ေျပာရရင္​

ျပန္​လမ္​းမ႐ွိတဲ့သ​ေဘာ
(အသြားပဲ႐ွိၿပီး ျပန္​လာလို႔မရဘူး)

ရန္​ကုန္​ၿမိဳ႕ထဲက တစ္​လမ္​း​ေမာင္​းကားလမ္​း
(One Way)ကဲ့သို႔
ဝင္​လို႔ရတယ္​ ျပန္​ထြက္​ခြင္​့မ​ေပး
ထြက္​လာလို႔ရတယ္​ ျပန္​ဝင္​ခြင္​့မ​ေပး
တဲ့သ​ေဘာမ်ိဳး​ေတြ​ေပါ့

အဲ​ေတာ့ ျပန္​လမ္​းမ႐ွိတဲ့ ဒိုင္​အုတ္​ကို
​ဗို႔အား​ေပးရာမွာ
သြားလို႔ရ​ေအာင္​ Current စီးလို႔ရ​ေအာင္​
​ဗို႔အား​ေပးသြင္​းတာကို ​

ေ႐ွ႕ၫႊန္​း​ဗို႔အား​ေပးသြင္​းတယ္​

Forward Bias ​ေပးတယ္​

Anode ဆိုတဲ့ အ​ေပါင္​းအသြင္​​ေဆာင္​
P(positive)ကို အ​ေပါင္​း​ဗို္႔အား
Cathode ဆိုတဲ့ အႏႈတ္​အသြင္​​ေဆာင္​
N(negative)ကို အႏႈတ္​​ဗို႔အား တို႔ျဖင္​့
တူရာ တူရာ ​ေပးသြင္​းတယ္​

အ​ေပါင္​း အ​ေပါင္​းျခင္​း အႏႈတ္​ အႏႈတ္​ျခင္​း
မ်ိဳးတူ​ေပးသြင္​းတယ္​

​ဗို႔အားကို အမွန္​အတိုင္​း ​ေပးသြင္​းတယ္​
.....စသျဖင္​့ Forward Bias ​ေပးျခင္​းကို
မ်ိဳးစုံ အဓိပၸါယ္​ ဖြင္​့ဆိုၾကပါတယ္​

Reverse Bias ​ေပးသြင္​းျခင္​းဆိုတာက​ေတာ့
လြယ္​လြယ္​​ေျပာရရင္​

ဒိုင္​အုတ္​ကို
အမ္ပီယာ စီးလို႔မရ​ေအာင္​ အလုပ္​မလုပ္​​ေအာင္​ ​
ေျပာင္​းျပန္​​ေပးသြင္​းတာပါ

ဒါကိုပဲ အ​ေပါင္​းကို အႏႈတ္​​ေပး
အႏႈတ္​ကို အ​ေပါင္​း​ေပး

မတူ​ေအာင္​​ေပးတယ္​

​ေျပာင္​းျပန္​​ဗို႔အား​ေပး
သြင္​းတယ္​

ဆန္​႔က်င္​ဘက္​​ဗို႔အား​ေပးသြင္​းတယ္​ စသျဖင္​့ မ်ိဳးစုံ ဆိုၾကပါတယ္​

အဲလို ဘာသာရပ္​ အသုံးအႏႈန္​း
Forward Bias
Reverse Bias
Positive Voltage အ​ေပါင္​း​ဗို႔
Negative Voltage အႏႈတ္​​ဗို႔​ေတြ​ေၾကာင္​့
မ်က္​စိလည္​နား႐ႈပ္​ကုန္​ၾကသလို

ပိုဆိုးတာက ​ေလ့လာသူအမ်ားစုသည္​
အ​ေပါင္​း​ဗို႔ဆိုတာနဲ႔ Supply ​ဗို႔အား ​ေပးသြင္​း​ဗို႔ကို
တန္​းသိၾကၿပီး

အႏႈတ္​​ဗို႔ဆိုတာနဲ႔
GND ဆိုတဲ့ ဂ​ေရာင္​းလိုင္​း အပ္​လိုင္​းကိုပဲ
တန္​းျမင္​ၾက​ေတာ့တာပဲ

ကြၽန္​​ေတာ္​မွတ္​​ေစခ်င္​တဲ့အလြယ္​နည္​းက
ပိုအလုပ္​ျဖစ္​သလို ပိုလည္​းအျမင္​လြယ္​ပါတယ္​

အမွတ္​ႏွစ္​ခု႐ွိ ​ဗို႔အားျခားနားမႈ
Potential Difference ျဖင္​့သာ အနိမ့္​့အျမင္​့သ​ေဘာျဖင္​့ပဲ လြယ္​လြယ္​ကူကူမွတ္​ပါမယ္​

ဒိုင္​အုတ္​၏စည္​းမ်ဥ္​းစည္​းကမ္​း

(၁) ဒိုင္​အုတ္​သည္​ ဖင္​ျမင္​့ရင္​ အလုပ္​လုပ္​ၿပီး Current စီးပါတယ္​

ဒါကို Forward Bias ​ေပးသြင္​းတယ္​လို႔
​ေခၚပါတယ္​

သ​ေဘာက ဒိုင္​အုတ္​ဖင္​က ​ဗို႔ျမင္​့​ေနၿပီး
​ေခါင္​းဘက္​ကနိမ္​့​ေနရင္​ အလုပ္​လုပ္​ပါတယ္​
(အရစ္​ပါတဲ့ဘက္​ကို​ေခါင္​းဟု​ေခၚသည္​)

အဲလို အနိမ္​့အျမင္​့မွန္​ကန္​မႈ ဖင္​ဘက္​ကျမင္​့​ေန​ေပမယ္​့
အမ္​ပီယာစတင္​စီးမယ္​့အနိမ္​့အျမင္​့ကြာျခားခ်က္​
0.7V ဆိုတာ​ေလး​ေတာ့ ႐ွိပါတယ္​

ဒါကို ကြၽန္​​ေတာ္​က ဘယ္​လိုျမင္​မိလည္​းဆိုရင္​
ဘယ္​Electronic component မဆို

ဥပမာ အိုင္​စီ​ေသာ္​လည္​း​ေကာင္​း

ခုခံမႈResistor​ေသာ္​လည္​း​ေကာင္​း

သူ႔အလုပ္​လုပ္​တဲ့အခါက်သြားမယ္​့​ဗို႔အား
(အတြင္​းခုခံမႈတန္​ဖိုး​ေၾကာင္​့)

dropout voltage ​ေလာက္​မွ မ႐ွိတဲ့​ဗို႔အားတစ္​ခုဟာ
သူ႔ကို​ေက်ာ္​ျဖတ္​ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္​ႏိုင္​ပါဘူး

သ​ေဘာက 500တန္​ပစၥည္​းတစ္​ခုကို ဝယ္​မယ္​့သူက
အနည္​းဆုံး သူ႔တန္​ဖိုးထက္​မနည္​းတဲ့ပိုက္​ဆံပါလာမွ
ဝယ္​လို႔ရႏိုင္​သလိုပဲ

သူ႔ dropout voltage ​ေလာက္​မွမ႐ွိဘဲ
အဲ့ခုခံမႈကို ​ေက်ာ္​ျဖတ္​လို႔မရႏိုင္​ဘူးဆိုတဲ့သ​ေဘာဟာ
ဒိုင္​အုတ္​သည္​ ဖင္​ျမင္​့​ေနတာမွန္​​ေပမယ္​့ 0.7V ဆိုတဲ့
ဖင္​နဲ႔​ေခါင္​း ​ဗို႔အားကြာျခားမႈတန္​ဖိုး

အနည္​းဆုံး႐ွိမွျဖစ္​မယ္​့ အနိမ္​့အျမင္​့ တန္​ဖိုး​

ေလာက္​မွ မ႐ွိရင္​​ေတာ့
အဲ့ဖင္​က​ဗို႔သည္​ ​ေခါင္​းကိုျဖတ္​သန္​းစီးဆင္​းႏိုင္​ဖို႔
မစြမ္​းသာဘူး​ေပါ့

ဒီသ​ေဘာကိုပဲ
Diode ကို Forward Bias ​ေပးသြင္​းထား​ေပမယ္​့ ​ေပးထားတဲ့အ​ေပါင္​း​ဗို႔အားသည္​
0.7V ​0.6V​ေလာက္​႐ွိမွ စတင္​ current
စီးဆင္​းတယ္​လို႔ ​ေျပာထားျခင္​းျဖစ္​တယ္​လို႔
ခံယူမိပါတယ္​

အဲ​ေတာ့ ​ေျပာခ်င္​​ေနတာက ဒိုင္​အုတ္​ကို
​ဗို႔အား​ေပးသြင္​းခ်ိတ္​ဆက္​ရာမွာ အႏႈတ္​​ဗို႔ဆိုလိုက္​တာနဲ႔ #GND ကိုပဲ ​ေျပးမျမင္​ၾကဘဲ

ဖင္​နဲ႔​ေခါင္​း မွန္​ကန္​စြာ ​ဗို႔အားျခားနားပါက သို႔မဟုတ္​
အနိမ္​့အျမင္​့ ျဖစ္​ပါက Currentစီးဆင္​းမႈ ျဖစ္​​ေပၚၿပီး Forward Bias လို႔​ေခၚပါတယ္​

​ဖင္​နိမ္​့ၿပီး ​ေခါင္​းဘက္​ကျမင္​့တာကို ​
ေျပာင္​းျပန္​ျဖစ္​တယ္​
​ေျပာင္​းျပန္​​ဗို႔အား ​ေပးသြင္​းသလိုျဖစ္​တယ္​
Current စီးလို႔မရဘူးလို႔
မွတ္​​ေစခ်င္​ပါတယ္​ ....Reverse Bias​ေပါ့

ဖင္​ျမင္​့ရင္​ အလုပ္​လုပ္​ၿပီး ျပန္​လမ္​းမ႐ွိတဲ့​ေကာင္​

ဖင္​ျမင္​့တာ​ေတာင္​ နည္​းနည္​းျမင္​့ရင္​မရဘူး
0.7 ​ေလာက္​ အနည္​းဆုံးျမင္​့ရတဲ့​ေကာင္​​

......ဆိုၿပီး မွတ္​လိုက္​ရင္​ မွတ္​ရလြယ္​ၿပီး
သ​ေဘာလည္​း အတန္​သင္​့​ေပါက္​တဲ့ အ​ေနအထား
ရ​ေလာက္​ပါတယ္​

ဒီအျမင္​​ေလးကို လက္​ခံ​ေစခ်င္​တာက
​ေနာက္​ဆက္​​ေျပာခ်င္​တဲ့
ဆားကစ္​အျမင္​သ​ေဘာတရား​ေလး​ေတြမွာ
ဒီလိုအနိမ္​့အျမင္​့ဆိုတဲ့အျမင္​႐ွိမွသာလွ်င္​
နားလည္​လက္​ခံသ​ေဘာ​ေပါက္​ႏိုင္​မွာမို္႔ပါ

ဒီလိုဖင္​ျမင္​့ရင္​ အလုပ္​လုပ္​ၿပီး
​ေခါင္​း​ခ်​(ႏွိမ္​့)ေပးမွ current စီးတာ​ေၾကာင္​့
ဆားကစ္​တည္​​ေဆာက္​သူမ်ားက ဒီသ​ေဘာကို အသုံးခ်ၿပီး

​ေျပာင္​းျပန္​ခ်ိတ္​ဆက္​မႈ ကာကြယ္​ပတ္​လမ္​း
(Polarity Ptotect )
​ေအစီမွ ဒီစီ​ေျပာင္​းျခင္​း
(ဖင္​့ျမင္​့ခ်ိန္​ အလုပ္​လုပ္​ၿပီး ဖင္​နိမ္​့ခ်ိန္​ AC၏ Half-Cycleမွာ Openျဖစ္​ အလုပ္​မလုပ္​ ဒီသ​ေဘာပဲ)
Free-Wheel and Bypass Diode မ်ား
(ဆားကစ္​ပုံမွန္​မွာ အလုပ္​မလုပ္​
အ​ေၾကာင္​းတစ္​ခုခု​ေၾကာင္​့ ဖင္​ျမင္​့သြားမွ
အလုပ္​လုပ္​တဲ့ သ​ေဘာ)
...စသျဖင္​့ ​ေနရာအ​ေတာ္​မ်ားမ်ား မွာ​ေတြ႔ႏိုင္​ၾကပါတယ္​

ဒါ​ေၾကာင္​့ Diode သ​ေကၤတကို ​ေရးသား​ေဖာ္​ျပတဲ့အခါ
ပါ​ေလ့႐ွိတဲ့ ဖင္​ဘက္​က + လကၡဏာ
​ေခါင္​းဘက္​က - လကၡဏာ တို႔ကို

(ဒိုင္​အုတ္​အလုပ္​လုပ္​​ေစခ်င္​တဲ့အခါ )

+ သည္​ ျမင္​့ရမည္​ကို ဆိုလုိျခင္​းျဖစ္​ၿပီး
- သည္​ နိ္မ္​့ရမည္​ဟု ​ေျပာလိုျခင္​းျဖစ္​​ေၾကာင္​း
မွတ္​ယူသိျမင္​ပါက ပိုမိုလြယ္​ကူပါ​ေၾကာင္​း....

အ​ေတြးအျမင္​ ​ေလ့လာမႈမ်ား တိုးတက္​ႏိုင္​ၾကပါ​ေစ

Credit

​ေနဝင္​းအီလက္​ထ​ေရာနစ္​