Cable and Breaker အေႀကာင္းလြယ္လြယ္ေျပာရေအာင္

civil လုပ္ငန္းေတြနဲ႕ တြဲဖက္ပါလာတတ္တဲ႕ လ်ပ္စစ္ လုပ္ငန္းက   Cable and Breaker အေႀကာင္းလြယ္လြယ္ေျပာရေအာင္
**********************************************************

M&E ရပ္၀န္း Electrical လုိ ့ေျပာလုိက္ရင္  မျဖစ္မေနေတြ  ့ရမွာကေတာ ့ Cable ေတြ  Circuit Breaker ေတြကေတာ ့မျဖစ္မေန ႀကဳံေတြ ့ရမွာပါ။ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြကို အသုံးမခ်ခင္ေတာ ့  သူတုိ ့ ရဲ  ့ အလုပ္လုပ္ပုံေလးေတြကုိ အႀကမ္းဖ်င္းသိထားသင့္သလုိ  ဘယ္လုိဆုိဒ္  ဘယ္လိုပုံသ႑ာန္ လာတတ္လညး္ဆုိတာလညး္ ေလ ့လာထားမွ  ကုိလုိခ်င္တဲ ့ ဆုိဒ္ရနုိင္မွာပါ    

ဥပမာ~~~ ေျပာရရင္  ကုိယ္က ေဘာင္းဘီရွည္တစ္ထည္၀ယ္မယ္ဆုိပါစုိ ့  ကုိယ့္ခါးဆုိ္ဒ္ ဘယ္ေလာက္လညး္ မသိပဲ နဲ ့ ခန္ ့မွန္း ျပီး၀ယ္မိရင္ အရည္ေသြးေတာ ့ေကာင္းပါရဲ  ့ ကုိယ္နဲ ့ အံကုိက္မျဖစ္ဘဲ  ခါးဆုိဒ္ႀကီးတာ ၊ ခါးဆုိဒ္ေသးေနတာ ျဖစ္ေနတတ္လို ့ပါ ။  Cable & Circuit Breaker ေတြကုိအသုံးခ်မယ္ဆုိရင္လည္း ဘယ္လုိဆုိဒ္ေတြ လာတတ္တယ္   ဘယ္ေလာက္ဆုိဒ္သုံးရင္ အဆင္ေျပမယ္ဆုိတာ  ကုိယ္တုိင္ေရြးခ်ယ္နုိင္ဖုိ ့လုိပါတယ္..သူမ်ားေရြးေပးတာပဲသုံးမယ္ကြာ ဆုိရင္ေတာ ့ တစ္မ်ိဳ းေပါ့  ( ရည္စား ဘြ  ကုိယ့္ေကာင္မေလး  ေရြးေပးတဲ ့လက္ေဆာင္  မႀကိဳက္ေပမဲ ့  ႀကိတ္မိွတ္ သုံးရသလုိ ေတာ ့မျဖစ္ေစခ်င္ဘူးေပါ့   :P ) 

Engineering မွာ  အေရးႀကီးဆုံးထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ ့  Specifications ( ပစၥည္းတစ္ခု၏ အရည္အေသြးကုိ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားခ်က္ )  ဆုိတာကုိေတာ ့မျဖစ္မေနနားလည္ထားဖို ့ လုိကုိ  လိုအပ္ပါတယ္။
ဘယ္အင္ဂ ်င္နီယာ ဘယ္ consultant မွ  ပစၥည္းျမင္ယုံနဲ ့ တန္းျပီး ကြန္မန္ ့ေပးတာ မ ်ိဳး ဆုံးျဖတ္တာမ ်ိဳးလုပ္ေလ ့မရိွပဲ  ပစၥည္းေပၚမွာ ေရးသားထားေသာ  Specification, Manual တုိ ့ကုိ ေသခ ်ာဖတ္ရႈျပီးမွ သာ ဆုံးျဖတ္ခ ်က္တုိ ့  မွတ္ခ ်က္တုိ ့ခ် ေလ ့ရိွတာ သတိျပဳေစခ ်င္ပါတယ္ ဒါေျပာတာက specification ရဲ ့အေရးႀကီးပုံကုိ သိေစခ ်င္တာပါ

ဥပမာ~~~ Cable တစ္ခုေတြ ့လုိက္ရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္   Cover က  PVC (Polyvinyl Chloride ) လား ၊uPVC (unplastic Polyvinyl Chloride)လား၊ XLPE ( Cross-linked polyethylene ) လား ,EPR ( Ethylene Propylene Rubber) လား၊ Ambient temperature က 70  ံ C လား
One core လား  three core လား စသျဖင့္    Specification ကုိ သိမွ ကုိယ္ဘယ္ပစၥည္းအမ်ဳိးစားကုိသုံးသင့္တယ္  ဘယ္ဟာပုိေကာင္းနုိင္တယ္
ဘယ္လိုမွာယူအသုံးခ်သင့္တယ္  ဆုိတာ ခြဲျခားနုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

Cable Sizes ( ၀ါယာႀကိဳးဆုိဒ္မ်ား )
************************************
ဘယ္လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းကုိပဲ သုံးသုံး  wire  ကေတာ ့မပါမျဖစ္တဲ ့  ပစၥည္းတစ္ခုေပါ့ ။ wire ေတြကုိ ပုံမွန္အားျဖင့္  ေစ်းကြက္အတြင္းမွာ အေခြလိုုက္  မီတာ ၁၀၀  တစ္ေခြ ၊ Cable ဆုိဒ္ႀကီးေတြကုိေတာ ့  Drum ဆုိတဲ ့အ၀ုိင္းႀကီးနဲ ့ စသျဖင့္ ၀ယ္ယူနုိင္ျပီး  တကယ့္စီးပြားေရးအေဆာက္အအုံ လုပ္ငန္းခြင္မွာအသုံးခ်တဲ ့   Cable  ႀကိဳးဆုိက္ေတြကေတာ ့ PVC, uPVC , XLPE, EPR   cover နဲ ့ သူ ့ အတြင္းပုိင္း Copperေပၚမူတည္ျပီးေတာ ့ ေစ်းႏႈံးနဲ ့ Quality လညး္ကြာျခားနုိင္ပါတယ္။  
ယေန ့ေခတ္အခါမွာေတာ ့  အထပ္ျမင့္အေဆာက္အအုံေတြမွာ ၀ါယာႀကိဳးဆုိက္အႀကီးေတြအစား
Ampere 2500A , Ampere 5000A ခံနုိင္ရည္ရိွတဲ ့ Bus duct System ေတြစတင္အသုံးျပဳေနပါျပီ ။  Cable ႀကိဳးေပၚမွာ ကေတာ ့ 10 sqmm x 75  ံC  220/400V  600W/1000W /XLPE စသျဖင္ ့ရုိက္ႏွိပ္ေဖာ္ျပထားမွာျဖစ္ျပီး
10 sqmm  ကေတာ ့ႀကိဳးဆုိဒ္ရဲ  ့အရြယ္အစား  Diameter(Φ)
75  ံC     ကေတာ ့  ႀကိဳးရဲ့ အပူခ်ိန္ခံနုိင္ရည္ပါ
220/400V ဆုိတာကေတာ ့  ဒီႀကိဳးဟာ  220/440V မွာအသုံးျပဳဖို ့ အားခံနုိင္ရည္ပါ
600/1000W စသျဖင့္ေဖာ္ျပထားတာကေတာ ့  ဒီေလာက္ Watt အားရိွတဲ ့လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းတြက္သုံးလုိ ့ရနုိင္ပါတယ္ ( ဥပမာ  Hotplate =1000W )
XLPE/PVC ဆုိတာကေတာ ့  သူ ့ႀကိဳးကုိ cover လုပ္ထားတာက PVC လား XLPE လားဆုိတာကုိ ေဖာ္ျပေပးထားတာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ေဖာ္ျပေရးသားခ်က္မ်ားသည္  ေယဘုံယ် ေဖာ္ျပထားျခင္းသာျဖစ္ျပီး အေသးစိ္တ္ကုိေတာ ့ ေသခ်ာ ဂရုတစ္စုိက္နဲ ့ေလးလာရင္ အေျခခံအခ်က္လက္ေတြကုိ သိရိွလာမွာျဖစ္ပါတယ္။

အလုပ္ခြင္မွာေတြ ့ရမဲ ့ႀကိဳးဆုိဒ္ေတြကေတာ ့
  0.75  sqmm  ( ဒီႀကိဳးဆုိုဒ္ကေတာ ့ မီးေခ်ာင္း ခ်ဳပ္ေတြမွာ သုံးတာေတြ ့နုိင္ )
   1.0 sqmm 
   1.5 sqmm  ( Lighting တြက္ အဓိကထားသုံးစြဲ )
   2.5 sqmm  ( Power Socket  ေတြမွာ အမ်ားဆုံးအသုံးျပဳ )
   4.0 sqmm , 6.0 sqmm,10 sqmm     
   16 sqmm  , 25 sqmm , 35 sqmm    
    50  sqmm ,70  sqmm, 95 sqmm, 120 sqmm    
စသျဖင့္ ..ဒီထက္ႀကီးတဲ ့ႀကိဳးဆုိဒ္ေတြလည္းက်န္ပါေသးတယ္ ။

အခ ်ိဳ ့ဆုိက္ေတြနဲ ့ EPC ၀န္ထမ္းေတြကေတာ ့ 3.039,7.044 စသျဖင့္ ႀကိဳးေတြကုိ ေခၚေ၀ၚသုံးစြဲတတ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ သိရိွမွတ္သားထားနုိင္မွ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ပုိမုိအဆင္ေျပနုိင္မွာျဖစ္ပါေႀကာင္းနဲ ့ ေရပုိက္  အဲကြန္းေႀကးပုိ္ကေ္တြဆုိလညး္ mm နဲ ့သိထားေပမဲ ့ အမ ်ားေခၚေ၀ၚႀကတဲ ့  မတ္ တုိ ့ မူး တုိ ့ ပဲတို ့ဆုိတာလညး္ သိမထားရင္ တုိင္ပတ္ တဲ ့ကိန္းႀကဳံရဖူးတယ္ဗ ် :D :D :D

Circuit Breaker  Sizes   ( Load Breaker အရြယ္အစားမ်ား )
********************************************

လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းမ်ားအသုံးျပဳေနရင္း  Load Side ဘက္မွာ  Ampere မ်ားေနရင္္ ၊ အေႀကာင္းအ
မ်ိဳးမ်ိဳးေႀကာင့္  Shock  ပဲျဖစ္ျဖစ၊္  Earth Fault  ေႀကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ မိမိအသုံးျပဳေနေသာ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းမ်ားကုိ  ပ်က္စီးမႈ မျဖစ္ေအာင္ /နည္းေအာင္  အလိုေလွ်ာက္ ျဖတ္ေတာက္ေပး နုိင္တာကေတာ ့ Circuit breaker ေတြနဲ ့ Fuses ေတြပါပဲ ။ Fuse နဲ ့ CB ဘာကြာသလဲလို ့ ေလ ့လာထားမိတာကေတာ ့  Fuse ကေတာ ့ သူ ့ကုိသတ္မွတ္ေပးထားတဲ ့  Ampere ေရာက္ရင္ခ်က္ခ်င္း ျဖတ္ေတာက္ေပးျပီး   CB ကေတာ့ သူ ့ကုိသတ္မွတ္ေပးထားတဲ ့  Rated ampere ေရာက္ခဲ ့ရင္ေတာင္မွ  အေျခေနတစ္ခုထိေစာင့္တယ္လုိ  ့မွတ္သားဖူးပါတယ္ ( လူလုိဆုိ ခုိင္းတာ တသေ၀မတိမ္း လုိက္လုပ္တာနဲ ့  စဥ္းစားျပီးလုပ္တာ ကြာသလုိပဲျဖစ္မွာပါ  :P ) ..
Fuse ကေတာ ့ ျပတ္သြားျပီဆုိရင္ အသစ္ျပန္လဲလွယ္ရတာေပါ့ ..တန္ဖုိးႀကီး /အေရးႀကီး လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြမွာေတာ ့ Fuse ကုိမျဖစ္မေန ႀကားခံထားရပါတယ္။ Fuse ျပတ္သြားျပီဆုိရင္ အေလာတႀကီး ခ်က္ခ်င္း အသစ္လဲလွယ္တပ္ဆင္တာမ်ိဳးကုိေတာ ့   တတ္နုိ္္င္သမွ် ဆုိင္းငံ ့ထားေစခ်င္ပါတယ္  ဘာေႀကာင့္ Fuse  ျပတ္တယ္ဆုိတာကုိ  ေသခ်ာ  Troubleshoot လုပ္သင့္ပါတယ္ ေသခ်ာျပီဆုိမွ  Fuse အသစ္လဲလွယ္တာပုိျပီးေတာ ့ ေကာင္းပါမယ္…
CB ကေတာ ့ရွင္းပါတယ္   Load ဆုိ္ဒ္ဘက္မွာ shock ျဖစ္ေနရင္  ဖုံး/အုံး /ေဖာက္  ဆုိတဲ ့အသံနဲ ့  CB ျပန္ခ် သြားမွာပါပဲ  အခ်ိဳ ့ MCCB ေတြဆုိရင္ေတာ ့ တန္းျပီးျပဳတ္က်မသြားဘဲ  Trip ျဖစ္သြားတာလည္း ႀကဳံေတြ ့ရမွာပါ။ Load ဆုိဒ္ဘယ္မွာ  ျပႆနာ ေျဖရွင္းလုိ ့မျပီးမခ်င္း  CB   ျပန္တင္လုိ ့မရနုိင္ပါဘူး .. ( ELCB and RCCB အေႀကာင္းေတာ ့  ႀကဳံႀကိဳက္ရင္ နည္းနည္းျပန္္ျပီး  ေဆြးေႏြးႀကတာေပါ့ဗ်ာ )
Breaker ခဏ ခဏ က်တတ္တာကေတာ ့  Load Side ( လွ်ပ္စစ္အသုံးျပဳမႈ ) မွာ  အသံုးျပဳတာ တည္ျငိမ္မႈ မရိွရင္  Breaker မႀကာမႀကာ က်တတ္ပါတယ္။ Breaker ရဲ  ့ ခံနုိင္ရည္  Ampere ဟာ Load Side ဘက္မွာရိွတဲ ့ Ampere ထက္ခံနုိင္ရည္နည္းေနရင္လညး္  Breaker မႀကာမႀကာက ်ေနတတ္ပါတယ္ ။..ဥပမာ ~~~ Welding လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ရင္ အမ်ားဆုံးႀကဳံရနုိင္တာ သိနုိင္မွာပါ။ တစ္ခါက ေဆးရုံတစ္ရုံမွာ က်ေနာ္အလုပ္လုပ္ပါတယ္။ အစည္းအေ၀းတစ္ခုမွာ   Admin က အႀကီးတစ္ေယာက္က ဘာထေျပာလဲဆုိ  M&E  ဌာနမွာ အသုံးျပဳတဲ ့   Breaker ေတြမႀကာခဏ က်က်ေနလို ့တဲ ့  Complain လုပ္ပါတယ္ ။ အဲ့မွာ အင္ယာက ဘာေသခ်ာျပန္ရွင္းျပရသလဲဆုိ  Breaker ဆုိတာ Ampere မ်ားလာလုိ ့မနုိင္၀န္ထမ္းရရင္  ျပဳတ္က်ေအာင္လုပ္္ထားတာလုိ ့   ျပဳတ္္မက်ပဲေနရင္  ႀကိဳးေတြပူျပီး  မီးေလာင္မွာေပါ့လုိ ့   အစည္းအေ၀းမွာ ရွင္းျပလုိက္ရတာ အမွတ္ရေနပါေသးတယ္  :P

လုပ္ငန္းခြင္မွာေတြ ့ရမဲ ့ Circuit Breaker Ampere Rating  ေတြကေတာ ့

6 A ,10 A,16 A, 20 A,25 A ,32 A, 40 A
50 A,60 /63  A,80  A,100 A, 125 A, 160 A, 250  A
400  A   ect ., ေတြ ့ရမွာပါ ။

တုိက္ခန္းေတြနဲ ့ အိမ္အမ ်ားစုမွာေတာ ့ 15A တုိ ့ 30A  ဘရိတ္ကာ အနက္ေလးေတြလညး္ အမ ်ားစု တပ္ဆင္သုံးစြဲထားႀကပါတယ္။ တကယ့္ standard က ်က ်ဆုိရင္ေတာ ့ အဲ ့လုိ ဘရိတ္ကာကုိ သုံးစြဲတာမေတြ ့ရပါဘူး။

Circuit Breaker Class ( ဘရိတ္ကာေတြကုိအမ်ိဳးအစား/အတန္းစားခြဲျခားျခင္း )
********************************************************
လူလူခ ်င္း လူတန္းစားခြဲျခားတတ္ႀကသလုိ....စမတ္ဖုန္းကုိင္တဲ ့သူအခ ်င္းခ ်င္းလညး္ သူက အုိင္ဖုန္း  ဟုိတစ္ေယာက္က ဆမ္ေဆာင္း  ေနာက္တစ္ေယာက္က ဟြာေ၀း စသျဖင့္  အဆင့္အတန္းခြဲျခားတတ္ႀကသလုိ
Circuit Breaker ေတြမွာ  class ေတြခြဲဲဲဲျခားထားပါေသးတယ္

Breaker ကုိေသခ်ာ ႀကည့္ရင္ B or C or D  ဆုိျပီးသူ ့အနီးမွာ AmpereRatingေလးေတြေရးထားတတ္ပါတယ္  C20, B32, D50  C100 စသျဖင့္
CB rating ေလးနဲ ့ေဖာ္ျပေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးေတာ ့ CE ( Conformité Européene) ကေတာ ့ မပါမျဖစ္ပါေနပါမယ္။ ေနာက္တစ္ခု ျဖစ္တဲ ့
IEC ဆုိတာက International Electrical Committee ကုိလည္းမျဖစ္မေန ေဖာ္ျပထားမွာျဖစ္ပါတယ္။

MCB Breaker ေတြကုိ
B   class  
C   class
D  class  စသျဖင့္သတ္မွတ္ထားပါတယ္

ဒီသုံးစြဲမႈကေတာ ့  ကုမၸဏီရဲ  ့ Tender Quotation နဲ ့ Customer ရဲ  ့ေတာင္းဆုိခ်က္ consultant ရဲ ့မွတ္ခ ်က္ေတြေပၚလညး္မူတည္နုိ္င္ပါတယ္။

Breaker ေတြရဲ  ့လွ်ပ္တစ္ျပက္ျဖတ္ေတာက္မႈ/ Trip  ေပၚမူတည္ျပီးသတ္မွတ္ထားႀကတာလညး္ျဖစ္ပါတယ္။
B Class ေတြကေတာ ့ Current က သတ္မွတ္ခ်က္ထက္  သုံးဆကေန ငါးဆထိျမင့္တက္ရင္
C Class ကေတာ ့ Current က  သတ္္မွတ္ခ်က္ထက္   ငါးဆကေန ၁၀ ဆထိျမင့္တက္ရင္
D Class ကေတာ့ Current က သတ္မွတ္ခ်က္ထက္  ဆယ္ဆကေန  ေက်ာ္ျပီး အဆ၂၀ ထိျမင့္တက္လာရင္ Break လုပ္ေပး သုိ ့မဟုတ္ Trip ျဖစ္ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္ ။
Trip ျဖစ္တယ္ဆုိတာ Breaker လုံး၀ျပဳတ္က်သြားျခင္းမဟုတ္ပဲ  ရွင္းေအာင္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ Breaker ေခ်ာ္တယ္လုိ ့ပဲ ေျပာရင္ရမယ္ထင္ရဲ  ့။  Load over ျဖစ္ရင္ (သုိ ့) Shock ျဖစ္ရင္ (သုိ ့) Earth Fault ျဖစ္ရင္ျဖစ္ျဖစ္  စကၠန္ ့ပုိင္းထက္ပိုနညး္တဲ ့အခ်ိန္အေတာအတြင္းမွာပဲ Current  အရမ္းျမင့္ျပီးေဆာင့္တက္လာပါတယ္ ။ ဒီအခါမွာ Breaker ေတြက  Trip ျဖစ္ရင္ျဖစ္မယ္  မျဖစ္ရင္ Break လုပ္ေပးမယ္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါဇယားနဲ ့ႏိႈင္းယွဥ္ေလ ့လာထားေစခ်င္ပါတယ္။

MCB TYPE TRIPPING CURRENT
TRIP CURVE CLASS B Above  3 to 5 times rated current
TRIP CURVE CLASS C Above  5 to 10 times the rated current
TRIP CURVE CLASS D Above  10 (excluding 10) to 20 times the rated current
TRIP CURVE CLASS K Above 8 to 12 times the rated current
TRIP CURVE CLASS Z Above 2 to 3 times the rated current.

Circuit Breaker  အတုိေကာက္စကားလုံးမ ်ား
MCB   =  Miniature Circuit Breaker
MCCB = Moulded case Circuit Breaker
RCCB  = Residual Current Circuit Breaker
ELCB  = Earth Leakage Circuit Breaker
OCB   = Oil circuit breaker
ACB   =  Air circuit breaker.
SF6    =  Sulfur hexafluoride circuit breaker.
VCB   = Vacuum circuit breaker.

က ်ေ်နာ ့ေရးသားခ ်က္မွာ  ခြ ်တ္ေခ ်ာ္မႈ အားနည္းမႈ မွားယြင္းမႈမ ်ားေတြ ့ပါက အားမနာတမ္း ေထာက္ျပေ၀ဖန္ ျပင္ဆင္ေပးဖုိ ့ေတာင္းဆုိရင္း

အင္ယာေလာကကုိေျခလွမ္းစႀကမဲ ့ ညီငယ္ ညီမငယ္အမ ်ားအတြက္ အနည္းငယ္ အသိျမင္ အေျခခံ ဗဟုသုတ မွတ္သားဖြယ္ရနုိင္ပါေစေႀကာင္းေရးသားလုိက္ပါရေစ

         Credit to   Aung Kyaw San