ကား ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္စနစ္

ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္စနစ္
*****************************************
ကားတစ္စီးမွာ အေရးအႀကီးဆံုးအစိတ္အပိုင္းကေတာ့ ဘရိတ္စနစ္ပါပဲ။ ေရြ႕လ်ားသြားလာေနတဲ့ ကားတစ္စီးမွာ ေဘးကင္းလံုၿခံဳမႈ (Safety) ရွိဖုိ႔ ဘရိတ္စနစ္နဲ႔ ထိန္းေက်ာင္းေပးရပါတယ္။ သြားေနတဲ့ အရွိန္ျပင္းကို ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔ ႐ုတ္တရက္ကားတစ္စီးလံုး ရပ္တန္႔သြားဖုိ႔ မညီညာတဲ့ မ်က္ႏွာျပင္၊ ကုန္းေလွ်ာ၊ ကုန္းဆင္းမွာ ယာဥ္ရပ္နားထားဖုိ႔ ယာဥ္ေမာင္းသူက ဘရိတ္စနစ္ကို အသံုးျပဳရပါတယ္။ ဘရိတ္စနစ္ဟာ ေမာ္ေတာ္ကားခ်က္စီ (Chassis) အပိုင္းမွာ အက်ံဳးဝင္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုပါပဲ။
ဘရိတ္စနစ္မွာ ဆားဗစ္ဘရိတ္၊ ပါကင္ရပ္နားဘရိတ္၊ အကူဘရိတ္ဆိုၿပီး ပါဝင္ပါတယ္။ ဆားဗစ္ ဘရိတ္ဆိုတာ ယာဥ္ေမာင္းသူက လိုအပ္သလို ညာဘက္ေျခေထာက္ျဖင့္ ထိန္းေက်ာင္းေပးရတဲ့စနစ္ပါ။ ဆားဗစ္ဘရိတ္မွာ ဟိုက္ဒေရာလစ္ဆီ တြန္းအားနဲ႔ အလုပ္လုပ္ေစတဲ့ ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္နဲ႔ ေလဖိအားနဲ႔ အလုပ္လုပ္ေစတဲ့ Air Brake (ေခၚ) Pneumatic Brake ဆိုၿပီး ရွိပါတယ္။ နည္းပညာျမင့္ ေနာက္ဆံုးေပၚ ကားေတြမွာေတာ့ ဒ႐ိုင္ဘာကေတာင္ လုပ္စရာမလိုတဲ့ Automatic Emergency Brake ေတြ ေတာင္ တပ္ဆင္အသံုးျပဳေနၾကပါၿပီ။
ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ဟိုက္ဒေရာလစ္အေျခခံကိုတင္ျပလိုပါတယ္။ လူစီးကားေတြမွာ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳေနတာ ဘရိတ္ဆီသံုးတဲ့ ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္စနစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္ကားေတြမွာေတာ့ ပိုေကာင္းတဲ့ ABS (Anti-lock Brake System) ဘရိတ္စနစ္ကိုေတာင္ သံုးေနၾကပါၿပီ။
ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္စနစ္မွာ အဓိကပါဝင္ေနတဲ့ အစိတ္အပိုင္းကေတာ့ -
- Brake Master Cylinder
- Brake Booster (ဆာဗိုယူနစ္)
- Propotioning Valve (P - ဗားလုိ႔လည္း ေခၚပါတယ္)
- Drum Brake (အမ်ားစုေနာက္ဘီးတြင္သံုး)
- Disc Brake (ေရွ႕ဘီးတြင္သံုး)
ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္စနစ္ရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားနဲ႔ အလုပ္လုပ္ပံုကေတာ့ ႐ိုးရွင္းပါတယ္။ ယာဥ္ေမာင္းသူက လိုအပ္ခ်ိန္မွာ ေျခဖ်ားနဲ႔ ဘရိတ္ေျခနင္းတံကို နင္းလုိက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဆာဗိုယူနစ္ (Brake Booster) က ေျခနင္းအားကို ပါစကယ္နိယာမသေဘာအရ တိုးပြားေစပါတယ္။ ဆာဗိုဘရိတ္ေတြမေပၚေသးတဲ့ ေရွ႕ေခတ္ကားေတြမွာ ဒ႐ိုင္ဘာေျခဖ်ား က စိုက္ထုတ္ေပးရတဲ့ ဘရိတ္နင္းအားပမာဏမ်ားမ်ားလိုအပ္ပါတယ္။ ဆာဗိုယူနစ္ဆိုတာ ကမၻာ့ေလဖိအားကိုအသံုးခ်ၿပီး ေျခနင္းစိုက္အားကို တိုးပြားလာေစေသာစနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒ႐ိုင္ဘာက ေျခဖ်ားေလးတင္ေပး ႐ံုပဲရွိေသးတယ္။ မာစတာဆလင္ဒါကို တြန္းေပးတဲ့အားေတြအမ်ားႀကီး သက္ေရာက္ေစပါတယ္။
ဆာဗိုအိုးဆိုတာ ေလဟာနယ္ (Vacuum) နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေပးတဲ့စနစ္ တစ္ခုပါ။ ဓာတ္ဆီအင္ဂ်င္သံုး ကားေတြမွာေတာ့ ေလဟာနယ္ျဖစ္ဖုိ႔ ေလစုပ္အားကို အင္ဂ်င္ intake မန္နီဖို႔ကေန ပိုက္နဲ႔သြယ္ယူပါတယ္။ ဒီဇယ္အင္ဂ်င္သံုးကားေတြမွာေတာ့ Vacuum Pump က ေလစုပ္ၿပီး ေလဟာနယ္ျဖစ္ေစပါတယ္။ Vacuum Pump ကို ဒိုင္နမိုနဲ႔ တဲြထားေလ့ရွိပါတယ္။
ဆာဗိုယူနစ္အိုးကို ဖြင့္ၾကည့္လွ်င္ Diaphragm ေခၚ ရာဘာအျပားႀကီး (ထမင္းစားပန္းကန္ တစ္ခ်ပ္မွ်ရွိသည္) တစ္ခ်ပ္ပါဝင္ေနပါလိမ့္မယ္။ ျပင္ပေလဖိအား (ကမၻာ႔ေလဖိအား) နဲ႔ Intake မန္နီမုိ႔အတြင္းရွိ ေလဟာနယ္ဖိအား ျခားနားကြာျခားမႈေၾကာင့္ Diaphragm (ဒိုင္ရာဖရမ္)ေပၚကို သက္ေရာက္တဲ့ဖိအားက ပါစကယ္နိယာမသေဘာအရ ဆပြားၿပီး ႀကီးပြားလာျခင္းပါပဲ။ ဆာဗိုအိုးေၾကာင့္ ဘရိတ္ေျခနင္းက နင္းလိုက္တဲ့စိုက္အားကို တိုးပြားေစၿပီး မာစတာအံုကို အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ထိုးတံကတြန္းႏိုင္ပါတယ္။
မာစတာဆလင္ဒါမွ ပစ္စတင္ (၂) ဆင့္ပါဝင္ၿပီး ရာဘာဝါရွာကြင္း ေတြတပ္ဆင္ထားပါတယ္။ ဘရိတ္နင္းလိုက္လွ်င္ ထိုးတံက ဆာဗိုယူနစ္ကို တြန္းၿပီးပြားလာတဲ့အားေတြနဲ႔ မာစတာအံုထဲက ပစ္စတင္ကို တြန္းပါတယ္။ ဝါရွာတပ္ထားတဲ့ ပစ္စတင္ ၂ လံုးက ဘရိတ္ဆီေတြကို ဘရိတ္ပိုက္လိုင္းေတြကတစ္ဆင့္ ''P''ဗားအံုကိုေရာက္လာပါတယ္။ ''P''ဗားအံု က ဘရိတ္ဆီေတြကို ကားေရွ႕ဘီး ဘယ္/ညာဒစ္ဘရိတ္ (၂)လံုးနဲ႔ ေနာက္ဘီးဒရမ္ဘရိတ္ ၂ လံုးကို ဆက္ပို႔ေပးပါတယ္။ ဆီပိုက္လိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေရာက္လာတဲ့ ဘရိတ္ဆီ ဖိအားက ဒစ္ဘရိတ္နဲ႔ ဒရမ္ဘရိတ္အံုေတြကို အလုပ္လုပ္ေစပါတယ္။
ဘရိတ္ဖိအားေၾကာင့္ Disc ဘရိတ္မွာ Brake Pad အျပား ၂ ခ်ပ္က ညႇပ္ဖမ္းတာေၾကာင့္ ပြတ္မႈအား (Friction) ျဖစ္ေစၿပီး ေရွ႕ဘီးလည္ပတ္ကို အရွိန္ေလွ်ာ့ရန္ (သုိ႔မဟုတ္) လံုးဝရပ္တန္႔သြားရန္ ဘရိတ္ဖမ္းေပးပါ တယ္။ ဒရမ္ဘရိတ္မွာေတာ့ ဘရိတ္႐ႈးျခမ္း ၂ ျခမ္းကို Wheel Cylinder မွာရွိတဲ့ ပစ္စတင္ ၂ လံုးက တြန္းကန္တာေၾကာင့္ ေဘးကိုကားသြားၿပီး ဒရမ္မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ ဘရိတ္႐ႈးလိုင္နာပြတ္တိုက္ၿပီး ဘရိတ္ဖမ္းေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
Disc ဘရိတ္မွာရွိတဲ့ Brake Pad ျပားမွာ မီးခံဖိုင္ဘာျပားကပ္ထားၿပီး Disc ျပားကို ညႇပ္ဖမ္းျခင္းျဖင့္ ဘရိတ္ဖမ္းေပးပါတယ္။ ဘရိတ္ဖမ္းတယ္ဆိုတာ ပြတ္မႈအားေကာင္းတဲ့ဘရိတ္လိုင္နာနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ့ ဘီးအစိတ္အပိုင္း (ဒစ္ျပား-ဒရမ္) မ်က္ႏွာျပင္တုိ႔ ပြတ္တိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘရိတ္ဖမ္းလွ်င္ ဘရိတ္ဒရမ္ေတြ ဒစ္ျပားအံုေတြပူလာပါတယ္။ ဘရိတ္ဖမ္းတယ္ဆိုတာ ေရြ႕လ်ားမႈစြမ္းအင္ကို အပူစြမ္းအင္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေစပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ဘရိတ္ၿငိေနတဲ့ကားမွာ အပူခ်ိန္တက္လာၿပီး ေညႇာ္န႔ံေတြ ထြက္လာတတ္ပါတယ္။
Dise ဘရိတ္က Drum ဘရိတ္ထက္ ပိုၿပီးေကာင္းပါတယ္။ ပင္ပေလေအးနဲ႔ထိေတြ႕မႈ ပိုမ်ားတာေၾကာင့္ Disc ဘရိတ္က အေအးခံစနစ္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ ေခတ္မီကားေကာင္းေတြမွာ ေနာက္ဘီးကို ဒရမ္ဘရိတ္ မသံုးေတာ့ဘဲ Disc ဘရိတ္ကို သံုးပါတယ္။ ဒစ္ဘရိတ္က ပ်က္စီးခြၽတ္ယြင္းမႈနည္းလုိ႔ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းတဲ ့ကုန္က်စရိတ္သက္သာပါတယ္။
ကားတစ္စီးမွာ ဘရိတ္ဖမ္းတဲ့အခါမွာ ေရွ႕ဘီး ၂ လံုးကိုဖမ္းတဲ့အားနဲ႔ ေနာက္ဘီး ၂ လံုးကို ဖမ္းတဲ့အား မတူညီပါ။ ေရွ႕ဘီးက အေလးခ်ိန္ ပိုထမ္းရတဲ့အတြက္ ဘရိတ္ဖမ္းအား ပိုေကာင္းရပါတယ္။ ဘရိတ္ဆီ တြန္းအားပိုၿပီး လိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မာစတာဘရိတ္အံုက တြန္းထုတ္လိုက္တဲ့ ဘရိတ္ဆီဖိအားကေတာ့ အားလံုးသာတူညီမွ်ျဖစ္ေနပါတယ္။ တူညီတဲ့ ဘရိတ္ဖမ္းအားနဲ႔ ဘရိတ္ဖမ္းခဲ့လွ်င္ ေနာက္ဘီးမ်ား၊ အေသ Lockု က်ေနသည့္တိုင္ေအာင္ ေရွ႕ဘီးမ်ားလည္ပတ္ေနလ်က္ပါပဲ။ ေနာက္ဘီးေတြအေသ Lock က်တာ မေကာင္းပါဘူး။ ကားကိုယ္ထည္ေနာက္ပိုင္းက ေဘးတစ္ဘက္ကို ခါရမ္းသြားၿပီး ေဘးမွာကပ္ပါလာတဲ့ကားကို တိုက္မိႏုိင္ပါတယ္။ ဒီျပႆနာကိုေျပလည္ေအာင္ ''P'' Valve က ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္။ ေနာက္ဘီးႏွစ္ဘက္ကို ပို႔ေပးတဲ့ဟိုက္ဒေရာလစ္ဆီဖိအားကို ''P'' ဗားက အလိုအေလ်ာက္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးပါတယ္။
ဟိုက္ဒေရာလစ္ဘရိတ္စနစ္မွာ အဓိကျဖစ္တဲ့ျပႆနာကေတာ့ ဘရိတ္ေပါက္ၿပီး ဘရိတ္မမိေတာ့တဲ့ ခြၽတ္ယြင္းအားနည္းခ်က္ပါပဲ။ ဘရိတ္ဝါရွာ (ရာဘာဝါရွာကြင္း) ေပါက္၍ ဆီမတြန္းႏိုင္ျခင္း၊ ဘရိတ္ဆီပိုက္လိုင္း အဆက္မ်ားမွ ဆီယိုျခင္း၊ ဘရိတ္ေခ်ာျခင္း၊ ဘရိတ္မမိျခင္း၊ ဘရိတ္ ပိုက္လိုင္းေလခိုေနျခင္း၊ ဘရိတ္ၿငိေနျခင္း၊ ဘရိတ္နင္းလိုက္လွ်င္ ႐ူးျခမ္းအသံျမည္ျခင္း၊ ဘရိတ္မာလြန္းေနျခင္း၊ ဆာဗိုယူနစ္ အလုပ္မလုပ္၍ ဘရိတ္ေကာင္းေကာင္းမမိျခင္း၊ ဘရိတ္နင္းလိုက္လွ်င္ ကားတစ္ဘက္သုိ႔ ဆဲြသြားျခင္း၊ ဘရိတ္ဒရမ္တစ္ျခမ္း စားေနျခင္း၊ Disc ဘရိတ္ျပားမ်က္ႏွာျပင္တြင္ အစင္းေၾကာင္းမ်ား လိႈင္းမ်ားထေနျခင္း၊ ဘရိတ္ပိုက္ေပ်ာ့ ေပါက္ျခင္း၊ ပိုက္ေပ်ာ့မွာ ဆီယိုစိမ့္ထြက္ျခင္း စတဲ့အခ်က္ေတြက အျဖစ္မ်ားတဲ့ ဘရိတ္ခြၽတ္ယြင္းခ်က္ ေရာဂါေတြပါပဲ။
ကားတစ္စီးမွာ ဘရိတ္ေကာင္းေကာင္းမိဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘရိတ္မိတာ ညီညာဖုိ႔လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ကားေမာင္းေနစဥ္ တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ ဘရိတ္ကို မၾကာခဏ အသံုးျပဳရတာမ်ားပါတယ္။ ပြန္းစားပ်က္စီးမႈမ်ားပါတယ္။ ဘရိတ္စနစ္မွာ ထူးျခားတဲ့လကၡဏာေပၚတာ နဲ႔ ခ်က္ခ်င္းစစ္ေဆးပါ။
မာစတာအံုက ဘရိတ္ဆီခြက္ထဲမွာ ဘရိတ္ဆီေလ်ာ့နည္းမႈ ရွိ၊ မရွိ မၾကာခဏစစ္ေဆးပါ။ ဆီေလ်ာ့ေနတာေတြ႕လွ်င္ ဆီယိုေနတဲ့ေနရာကို ရွာေဖြစစ္ေဆးပါ။ ဘီးဆလင္ဒါက ဘရိတ္ဝါရွာကြင္းေတြ သံုးတာၾကာလာလွ်င္ ဆီယိုတတ္ပါတယ္။ ဘီးဆလင္ဒါ ၄ လံုးစလံုးကို စစ္ေဆးပါ။ ဘရိတ္႐ႈးျခမ္း လိုင္နာေတြကိုပါ တစ္ခါတည္းစစ္ေဆးပါ။
ဘရိတ္ဒရမ္အတြင္းပိုင္း မ်က္ႏွာျပင္ေတြမွာ ဘရိတ္႐ႈးျခမ္းလိုင္နင္နဲ႔ ပြတ္တိုက္ဖန္မ်ားၿပီး မ်က္ႏွာျပင္ မညီမညာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒရမ္မ်က္ႏွာျပင္အတြင္းပိုင္းကို တြင္ခံုေပၚတင္ၿပီး စက္စားေပးျခင္းျဖင့္ ျပန္ ညႇိေပးရပါတယ္။ Back ပလိတ္ျပား၊ အထိုင္ Nut ေတြ ေခ်ာင္လာတတ္ပါတယ္။ ျပန္စစ္ေဆးပါ။
Disc ဘရိတ္မွာ ဘရိတ္ Pad လိုင္နာစားၿပီး သံျပားေပၚတဲ့အထိ မသံုးသင့္ပါ။ ဘရိတ္ Pad အသစ္လဲေပးပါ။ ၆ လတစ္ႀကိမ္ ဘရိတ္စနစ္ကို စစ္ေဆးပါ။ (လုပ္ငန္းသံုးကားမ်ားသာ)။ ကိုယ္ပိုင္စီးကားမ်ား အသံုးနည္းပါတယ္။ တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ စစ္ေဆးပါ။ ထူးျခားခ်က္ျဖစ္ပါက ခ်က္ခ်င္းျပဳျပင္ပါ။
ဘရိတ္ဆီကို ေရေရာစပ္ၿပီး လံုးဝမသံုးပါႏွင့္။ ဘရိတ္စနစ္တစ္ခုလံုး ေရေၾကာက္ပါတယ္။ ေရေရာထားတဲ့ ဘရိတ္ဆီက အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ဘရိတ္ဆီကိုသာ သံုးပါ။ ဒစ္ဘရိတ္လည္း ဂ်မ္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘရိတ္ဂ်မ္းျဖစ္ၿပီး ဘရိတ္ၿငိေနတတ္ပါတယ္။ ဘရိတ္ဆားဗစ္စင္လုပ္ေပးဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ကးာတစ္စီးေဘးကင္းဖုိ႔ အႏၲရာယ္ေတြကို ေရွာင္တိမ္းႏုိင္ဖုိ႔ ဘရိတ္စနစ္က အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘရိတ္ေပါက္ၿပီး ဆီယိုလွ်င္ ေပါက္တဲ့ဘီးကို ဆီလိုင္းပိတ္ၿပီး ကားဝပ္ေရွာ့သုိ႔ေရာက္ေအာင္ ထိန္းေမာင္းႏုိင္ပါတယ္။

Credit-ခရူဇာ (Auto_Trade)